134
Амаллар
Қурилмалар
3-topshiriq.Mavzuga doir savollar.
7-AMLIY MASHG’ULOT: KOMYUTER XOTIRALARI. ASOSIY
XOTIRANING FIZIK STRUKTURASI
Asosiy xotira (
AX ) o’z ichiga
tezkor
(RAM — Random Access Memory) va
doimiy (ROM — Read Only Memory) eslab qolish qurilmalarini oladi.
Tez eslab qolish qurilmasi
(TeEQQ SHK ishining joriy bosqichidagi hisoblash
jarayonida bevosita qatnashayotgan axborotlarni (dasturlar va qiymatlar) saqlash
uchun. mo’ljallangan.
TeEQQ —
energiyam bog’liq xotira:
kuchlanish uzilganda unda saqlanayotgan
ma’lumot yo’qoladi. TeEQQ, asosini yarim o’tkazgichli eslab qolishelementlarining
(triggerlarni) matricasini o’z ichiga olgan katta integral sxemalar tashkil etadi. Eslab
qoluvchi elementlar matricaning vertikal va gorizontal shinalarining kesishishida
joylashgan; ma’lumotlarni yozish va o’qish tanlangan xotira
yacheykasiga tegishli
bo’lgan elementlar bilan ulangan matricaning shinalari bo’yicha elektr impulslarni
berish orqali amalga oshiriladi.
RAM EDO xotirasi
MP
uchun qiymatlarni TeEQQ, ning o’kishiga kerak
bo’ladigan vaqtni qisqartiradi, xususan, EDO da registr «zanjirlar» to’plani qo’shilgan,
ularning hisobotiga chiqishdagi qiymatlar mikrosxemaga keyingi so’rovgacha ushlanib
turilishi mumkin (bugungi kunda RAM EDO tipidagi xotira o’rtacha 45 nanosekund
murojaat qilish vaqtiga va 264 Mbayt/s processor—xotira qiymatlarini maksimal
uzatish tezligiga egadir.
SD RAM xotirasi
tizim unumdorligini, TeEQQ, ishlash tezligining processor
shinasini ishlash tezligi bilan bir-biriga moslashishi hisobiga oshiradi (SD RAM
hozir
200 MGc chastotalargacha ishlashi mumkin). Bu xotirada qiymatlarga murojaat qilish
Саволлар:
1.
Mikroprotsesor deb nimaga aytiladi?
2.
Amallar dishefratori deb nimani tushunasiz?
3.
Buyruqlar registri deb nimaga aytiladi?
4.
Mikroprotsesor nimalardan tashkil topgan?
5.
Shaxsiy kompyuterlar xotiraning nechta ierarxik darajasiga ega?
135
vaqti MP ning ichki taktli chastotasiga bog’liqdir va 6— 10 ns ga etadi, qiymatlarni
processor—xotira bo’yicha maksimal uzatish tezligi 528 Mbayt/s (!) (haqiqatda
processor—kesh xotira bo’yicha uzatish tezligiga teng). SD RAM xotirasi SHK ning
unumdorligini umumiy 25 % ko’paytiradi va ayniqsa jonli videografikalarni ko’rib
chiqishda va uch o’lchamli grafika bilan ishlashda qulaydir.
Aslida ta’kidlash kerakki, oxirgi raqam SHK kesh-xotirasiz ishlashga xosdir —
kuchli kesh bor bo’lganda unumdorlikdagi yutuq bir necha foizlarni tashkiletishi
mumkin.
Xotiraning har bir yacheykasi o’zining yagona adresiga (qolgan
hammasidan farq
qiladigan) egadir. Asosiy xotira TeEQQ va DEQQ, uchun umumiy adres
kengligiga egadir.
Registrli kesh-xotira
Registrli
kesh-xotira — nisbatan katta sig’imli yuqori tezlikli xotira bo’lib, u AX
va MP o’rtasida buferdir va amallar bajarish tezligini oshirish imkonini beradi.
Uniberishgeneratoriningtaktlichastotasi
40
MGcvaundanyuqoribo’lgan
SHK
lardayaratishmaqsadgamuvofiqdir.
Kesh-
xotiraregistrlarigafoydalanuvchimurojaat egaolmaydi,
shuninguchun ham unikesh
(Cache)
deb
nomlangan,
buingliztilidantarjimaqilganda
«maxfiy
joy»
ma’nosinibildiradi.
Kesh-xotirada MP olgan yoki o’z ishining yaqin taktlarida oladigan qiymatlar
saqlanadi, bu qiymatlarga tezda murojaat qilish dasturning navbatdagi buyruqlarini
bajarish vaqtini qisqartirish imkonini beradi. Dasturningbajarilishvaqtida AX
danbirmunchailgariuqilganqiymatlarkesh-xotiragayoziladi.
Natijalarniyozishprincipibo’yichakesh-xotiraningikki tipi bor:
•
«teskariyoziladigan» kesh-xotirada
amallarning natijalari u AX ga yozilishidan
oldinkesh-xotirada
qayd qilinadi, keyin esakesh-xotira nazoratchisi bu qiymatlarni
mustaqil ravishda AX ga qaytadan ko’chirib yozadi;
• «to’g’ridan to’g’ri yoziladigan» kesh-xotirada amallarning natijalari bir vaqtning
o’zida parallel ravishda
ham kesh-xotiraga, ham AX gayoziladi.
80486 MP laridan boshlab mikroprotsessorlar o’zining
sozlangan xotirasiga (
yoki 1-darajali kesh-xotiraga)
ega, shu bilan, xususan, ularning yuqori unumdorligi
kelib chiqadi. Pentium va Pentium Pro mikroprotsessorlari qiymatlar uchun alohida va
buyruqlar uchun alohida kesh-xotiraga ega: Pentium da bu xotira sig’imi katta emas —
8 Kbaytdan, Pentium MMX da — 16 Kbaytdan, Pentium Pro da 1-darajali kesh-
xotiradan tashqari, mikroprotsessor platasiga sozlangan va mikroprotsessorning taktli
chastotasida ishlaydigan, sig’imi 256 yoki 512 Kbayt bo’lgan 2-darajali kesh-xotira
ham mavjuddir.
