2.6.10. Veb-kameralar
Veb-kamera (2.43-rasm). Tarmoq ilovalarini multimedia bilan ish-
lash uchun mo‘ljallangan bo‘lib, unda asosiy e’tibor uzatiladigan ma’lu-
motlar (tovush va tasvir) sifatiga emas, balki ularni uzatish tezligiga
qaratigan. Oxirgi jihati ya’ni past tezlikda ishlovchi liniyalar orqali uza-
tishi juda muhimdir. Veb-kameralar internetdan foydalanuvchi uchun
video konferensiyasidan tortib, telemetriya qurilmalari asosiy element-
larigacha (masalan, veb-kamerada uy quriqlash, xavfsizlik tizimining
komponenti sifatida foydalanishi mumkin) bo‘lgan ko‘p maqsadlarga
erishish imkoniyatini yaratadi.
2.43-rasm. Veb-kamera.
98
Qoida tariqasida, kamera o‘zining barcha imkoniyatlarini qurilma-
dan siqib chiqaradigan dasturiy ta’minot bilan birga keladi: video va
ovozni yozib olish (alohida yoki agar o‘rnatilgan mikrofon bo‘lsa), tar-
moqqa video oqimni uzatish, veb-albom va fotosuratlar yaratish kata-
loglari, pochta hamda multimedia ilovalari bilan ishlash.
Deyarli barcha qurilmalar mashhur USB portidan foydalanadi.
Hozirgi vaqtda simsiz ma’lumotlarni uzatish texnologiyalaridan
foydalanadigan veb-kameralar ham keng tarqalgan. Barcha kameralar
taklif qiladigan standart 640x480 piksellarda elektron pochta orqali
yuborilishi mumkin bo‘lgan kichik videolarni suratga olish uchun ideal
moslashlatirilgandir. Qimmatroq modellar 1,3 million pikselli matritsa-
ga ega va katta hajmdagi fotosuratlar olish imkonini ham beradi.
2.6.11. Raqamli videokameralar
Videokameralarning o‘ziga xos xususiyatlari bor – ularning sifatini
faqat raqamli (miqdoriy) mezonlar bilan tavsifab bo‘lmaydi. Subyektiv
baholashsiz videokamerani tanlash deyarli mumkin emas.
Video yozish formatlari.
Raqamli kameralarda hozir keng tarqal-
gan to‘rtta video yozish formatlari mavjud. Keling, ularning har biri-
ning afzalliklari va kamchiliklarini ko‘rib chiqaylik.
MiniDV (2.44-rasm) – raqamli videokameralar uchun eng mashhur
va qulay format hisoblanadi. Kassetalarga yozib olish DV (Digital Vid-
eo) formatida amalga oshirilardi, unda ma’lumotlar har bir kadr uchun
alohida siqiladi, bu esa tasvirni tahrirlashni qulay va oson qiladi.
Filmni montaj-tahrirlash ishlarini kadrlar aniqliqligida bajarish
mumkin va bunda kuchli hamda qimmat kompyuter talab qilinmaydi.
Oldin barcha ishlab chiqaruvchilar ushbu formatda videokameralar ish-
lab chiqarardilar.
HDV formatidagi videokamera (2.45-rasm) videoni ikki format-
da yozib olishi mumkin: 1440x1080 piksel o‘lcham (rezolutsiya)larda
MPEG2 siqish asosidagi HDV (High Definition Video –
yuqori aniqlik-
dagi video
) va 720x576 pikselli standartidagi DV formatlarida. Ayrim
televizorlar ekranida HD videoni ko‘rsatishda tasvir gorizontal ravish-
da 1920x1080 pikselgacha cho‘ziladi.
99
Rangli raqamli videokamera uchta CCD sensoridan (zaryadi bog‘liq
qurilma matrisasi) iborat bo‘ladi. Masalan, uchta 1/3 dyuymli (8,5 mm
li), 1 megapikselli CCD sensorlarining har biri o‘z asosiy rang spektr
qismini ajratib to‘la rangni qayta tahlil qilib chiqadi. Natijada, haddan
tashqari issiq yoki sovuq rang tonlariga o‘tishisiz ranglarning aniq re-
produktsiyalash (qayta tiklash) mumkin.
Avvalgi videokameralar komponentli video chiqishi analog rang
ayrima formati YUV (Y – yorqinlik, U= B-Y va V=R-Y) bilan jiho-
zlanardi. Chunki, HD tasvirni eski turdagi televizor yoki proyektorda
ko‘rsatish uchun mo‘ljallangan bo‘lardi. Unda chiqish analog bo‘lsada,
komponentlarni ajratish Perilel ulagichidan foydalanishga qaraganda
yaxshiroq tasvir sifatiga erishiladi. Axir, unda yorqinlik (qora va oq)
va rang signallari alohida uzatiladi. Hozirda HDV videokameralarida
signal sifatini yo‘qotmaslik uchun raqamli HDMI (High definition mul-
timedia interface) chiqishlari ishlatiladi.
2.44-rasm. MiniDV Raqamli videokamerasi.
100
2.45-rasm. HDTV kamerasining ko‘rinishi
MicroMV formatidagi videokameralar (2.46-rasm) faqat Sony tomoni-
dan taklif etilyapti. Ular juda kichik, hatto, miniatyurali, lekin videokamer-
aning ultra miniatyura o‘lchami, albatta, ekstremal sayohat ishqibozlari va
sakrash yoki uchish sportchilari uchun aniq afzalliklarga egadir.
Oddiy sharoitlarda bunday kameralar bilan suratga olish noqulay,
chunki qo‘l deyarli kameraning og‘irligini sezmaydi va keraksiz qimir-
lashlarni sezib doimo hamma yo‘nalishlarda harakatlanadi. MicroMV
kamerasini boshqarish ham unchalik qulay emas, inson barmoqlari bu-
ning uchun juda katta. MicroMV kameralarining eng muhim kamchiligi
bu videoni mikrokasetali lentaga yozib olishning nostandart – MPEG-2
Transport Stream formatini qo‘llanishida. Bunday videokamerada yo-
zilgan video faqat Sony kompaniyasining maxsus dasturida va faqat bir
nechta video muharrirlari tomonidan tushuniladi.
2.46-rasm. Raqamli videokamera MicroMV
101
MicroMV formatini qo‘llab-quvvatlash boshqa video muharrir larga
qo‘shilishiga qaramay, microMV kameralaridan videoni tahrirlash bi-
lan bog‘liq muammolar va qiyinchiliklar MPEG formatining o‘ziga xos
xususiyatlari tufayli saqlanib qolingan. MiniDV kameralaridan farqli
o‘laroq, televizordagi tahrirlangan materialni kamera orqali vi deo
muharriridan to‘g‘ridan to‘g‘ri ko‘rish ham mumkin emas. MicroMV
kameralari uchun kassetalar raqamli kameralar uchun boshqa kassetalar-
dan ikki baravar qimmat turadi va ularni sotuvda topish oson emas edi.
Ideal yoritilgan holatdan tashqari boshqa yorug‘lik sharoitida mi-
croMV kameralari bilan suratga olish sifati, boshqa zamonaviy vi-
deokameralardan ancha pastdir.
DVD formatidagi videokameralar (2.47-rasm) dastlab Hitachi fir-
masi tomonidan ilgari surildi, keyin Sony shunga o‘xshash kameralar
chiqarilishini e’lon qildi, keyinroq esa boshqa kompaniyalar tomonidan
ham ishlab chiqarilishi haqida e’lonlar paydo bo‘ldi.
Daslabki DVD kameralarning bir nechta muhim kamchiliklari bor
edi. Birinchidan, MPEG-2 formatida kompyuterda yozish qulay emas va
yo‘qotishsiz video tahrirlashni ta’minlanmaydi. Ikkinchidan, ozgina yax-
shiroq sifatda suratga olish bitta diskda atigi yarim soatlik videoni taxmi-
nan o‘sha vaqtda qimmat turadigan diskda yozib olishga olib kelar edi.
Aslida, miniDVD kameralargacha, avvalgi DVD kameralar ma’lum
nuqtayi nazarda analog videokameralargacha bo‘lgan holat ga qaytdi,
chunki DVD kameralarining reklama qilingan eng katta afzalligi faqat
videomagnitofonlardan foydalanish qulayligidir (DVD pleyerli video-
magnitofon bilan almashtirilgan). Shubhasiz, DVD pleyerda ijro etish
sifati VHS videomagnitofoniga qaraganda ancha yaxshi. Kompyuter-
da videoni tahrirlash uchun siz analog videokameralarda ishlash uchun
talab qilinadigan usullar bilan taqqoslanadigan ayyorliklarga murojaat
qilish kerak bo‘ladi. Shuning uchun, DVD videokamerasini sotib olish,
agar suratga olishdan keyin videoni tahrirlash talab qilinmasa va DVD
pleyer bo‘lsa yoki kamera bilan birga sotib olish rejalashtirgan bo‘lsa-
gina, oqilona bo‘ladi.
Yana bir keng tarqalgan raqamli kamera – HDD (Hard Disk Driver)
kameralari (2.48-rasm) bo‘lib, hajmi 100 GB gacha bo‘lgan o‘rnatilgan
qattiq diskda video yozib olinadi.
102
Ushbu kameralar 10x karrali optik zum (katalashtirish) obyektivi bilan
jihozlangan bo‘lib, bu ob’ektlarning sezilarli uzoq masofada aniq tasviri-
ni olish imkonini beradi. Qo‘llarning mikro-harakatidan kelib chiqadigan
yuqori kattalashtirishda tasvir xiralashishini oldini olish uchun kamerada
tasvirni barqarorlashtirish (stabilizatsiya) tizimi o‘rnatilgan. Shuningdek,
ular 2,1 megapikselli “ClearVid” CMOS ekran sensori (tochpad) va 2,7
dyumli keng ekranli LCD displeyga ega bo‘lishi mumkin. Qo‘shim-
cha fotosuratlarni saqlash uchun ishlatiladigan Memory Stick Duo kabi
zamonaviy xotira “fesh” kartalarini qo‘llash mumkin. Bundan tashqari,
HDD kameralari 5.1-kanalli Dolby Digital sifatli ovoz va videoni sekin
harakatda yozib olishi imkoniyatiga ega bo‘ladi.
2.47-rasm. DVD formatli
raqamli videokamera.
2.48-rasm. HDD formatli kamera.
Gibrid videokamera (2.49-rasm) video ma’lumotlarning tashuvchi-
si sifatida turli manbalardan foydalanish imkonini beradi: SDHC karta-
lar, HDDlar, Blu-ray disklar va hokazolar. Ular 60 megapikselli CMOS
sensori bilan jihozlangan bo‘lib, ular 1920x1080 (Full HD) o‘lchamli
va 6000x4000 pikselgacha MPEG-4 yoki AVCHD formatda SDHC/
BD yoki 30 Gb xotira sig‘imi bo‘lgan qattiq diskka video yozish im-
koniyatini berib, to‘rt soatdan ortiq video yozish uchun yetarlidir.
Bunday videokamera yuzni aniqlash, optik stabilizatsiya, tasvirni
tahrirlash funksiyalariga ega va materialni HD qurilmadan DVD-ga
nusxalash imkonini beradi (maxsus o‘rnatilgan transkoder yordamida).
| 