O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti

98
Qoida tariqasida, kamera o‘zining barcha imkoniyatlarini qurilma-
dan siqib chiqaradigan dasturiy ta’minot bilan birga keladi: video va 
ovozni yozib olish (alohida yoki agar o‘rnatilgan mikrofon bo‘lsa), tar-
moqqa video oqimni uzatish, veb-albom va fotosuratlar yaratish kata-
loglari, pochta hamda multimedia ilovalari bilan ishlash.
Deyarli barcha qurilmalar mashhur USB portidan foydalanadi.
Hozirgi vaqtda simsiz ma’lumotlarni uzatish texnologiyalaridan 
foydalanadigan veb-kameralar ham keng tarqalgan. Barcha kameralar 
taklif qiladigan standart 640x480 piksellarda elektron pochta orqali 
yuborilishi mumkin bo‘lgan kichik videolarni suratga olish uchun ideal 
moslashlatirilgandir. Qimmatroq modellar 1,3 million pikselli matritsa-
ga ega va katta hajmdagi fotosuratlar olish imkonini ham beradi.
2.6.11. Raqamli videokameralar
Videokameralarning o‘ziga xos xususiyatlari bor – ularning sifatini 
faqat raqamli (miqdoriy) mezonlar bilan tavsifab bo‘lmaydi. Subyektiv 
baholashsiz videokamerani tanlash deyarli mumkin emas.
Video yozish formatlari.
Raqamli kameralarda hozir keng tarqal-
gan to‘rtta video yozish formatlari mavjud. Keling, ularning har biri-
ning afzalliklari va kamchiliklarini ko‘rib chiqaylik.
MiniDV (2.44-rasm) – raqamli videokameralar uchun eng mashhur 
va qulay format hisoblanadi. Kassetalarga yozib olish DV (Digital Vid-
eo) formatida amalga oshirilardi, unda ma’lumotlar har bir kadr uchun 
alohida siqiladi, bu esa tasvirni tahrirlashni qulay va oson qiladi.
Filmni montaj-tahrirlash ishlarini kadrlar aniqliqligida bajarish 
mumkin va bunda kuchli hamda qimmat kompyuter talab qilinmaydi. 
Oldin barcha ishlab chiqaruvchilar ushbu formatda videokameralar ish-
lab chiqarardilar.
HDV formatidagi videokamera (2.45-rasm) videoni ikki format-
da yozib olishi mumkin: 1440x1080 piksel o‘lcham (rezolutsiya)larda 
MPEG2 siqish asosidagi HDV (High Definition Video – 
yuqori aniqlik-
dagi video
) va 720x576 pikselli standartidagi DV formatlarida. Ayrim 
televizorlar ekranida HD videoni ko‘rsatishda tasvir gorizontal ravish-
da 1920x1080 pikselgacha cho‘ziladi.

99
Rangli raqamli videokamera uchta CCD sensoridan (zaryadi bog‘liq 
qurilma matrisasi) iborat bo‘ladi. Masalan, uchta 1/3 dyuymli (8,5 mm 
li), 1 megapikselli CCD sensorlarining har biri o‘z asosiy rang spektr 
qismini ajratib to‘la rangni qayta tahlil qilib chiqadi. Natijada, haddan 
tashqari issiq yoki sovuq rang tonlariga o‘tishisiz ranglarning aniq re-
produktsiyalash (qayta tiklash) mumkin.
Avvalgi videokameralar komponentli video chiqishi analog rang 
ayrima formati YUV (Y – yorqinlik, U= B-Y va V=R-Y) bilan jiho-
zlanardi. Chunki, HD tasvirni eski turdagi televizor yoki proyektorda 
ko‘rsatish uchun mo‘ljallangan bo‘lardi. Unda chiqish analog bo‘lsada, 
komponentlarni ajratish Perilel ulagichidan foydalanishga qaraganda 
yaxshiroq tasvir sifatiga erishiladi. Axir, unda yorqinlik (qora va oq) 
va rang signallari alohida uzatiladi. Hozirda HDV videokameralarida 
signal sifatini yo‘qotmaslik uchun raqamli HDMI (High definition mul-
timedia interface) chiqishlari ishlatiladi.
 2.44-rasm. MiniDV Raqamli videokamerasi.

100
2.45-rasm. HDTV kamerasining ko‘rinishi
MicroMV formatidagi videokameralar (2.46-rasm) faqat Sony tomoni-
dan taklif etilyapti. Ular juda kichik, hatto, miniatyurali, lekin videokamer-
aning ultra miniatyura o‘lchami, albatta, ekstremal sayohat ishqibozlari va 
sakrash yoki uchish sportchilari uchun aniq afzalliklarga egadir.
Oddiy sharoitlarda bunday kameralar bilan suratga olish noqulay, 
chunki qo‘l deyarli kameraning og‘irligini sezmaydi va keraksiz qimir-
lashlarni sezib doimo hamma yo‘nalishlarda harakatlanadi. MicroMV 
kamerasini boshqarish ham unchalik qulay emas, inson barmoqlari bu-
ning uchun juda katta. MicroMV kameralarining eng muhim kamchiligi 
bu videoni mikrokasetali lentaga yozib olishning nostandart – MPEG-2 
Transport Stream formatini qo‘llanishida. Bunday videokamerada yo-
zilgan video faqat Sony kompaniyasining maxsus dasturida va faqat bir 
nechta video muharrirlari tomonidan tushuniladi.
 2.46-rasm. Raqamli videokamera MicroMV

101
MicroMV formatini qo‘llab-quvvatlash boshqa video muharrir larga 
qo‘shilishiga qaramay, microMV kameralaridan videoni tahrirlash bi-
lan bog‘liq muammolar va qiyinchiliklar MPEG formatining o‘ziga xos 
xususiyatlari tufayli saqlanib qolingan. MiniDV kameralaridan farqli 
o‘laroq, televizordagi tahrirlangan materialni kamera orqali vi deo 
muharriridan to‘g‘ridan to‘g‘ri ko‘rish ham mumkin emas. MicroMV 
kameralari uchun kassetalar raqamli kameralar uchun boshqa kassetalar-
dan ikki baravar qimmat turadi va ularni sotuvda topish oson emas edi.
Ideal yoritilgan holatdan tashqari boshqa yorug‘lik sharoitida mi-
croMV kameralari bilan suratga olish sifati, boshqa zamonaviy vi-
deokameralardan ancha pastdir.
DVD formatidagi videokameralar (2.47-rasm) dastlab Hitachi fir-
masi tomonidan ilgari surildi, keyin Sony shunga o‘xshash kameralar 
chiqarilishini e’lon qildi, keyinroq esa boshqa kompaniyalar tomonidan 
ham ishlab chiqarilishi haqida e’lonlar paydo bo‘ldi.
Daslabki DVD kameralarning bir nechta muhim kamchiliklari bor 
edi. Birinchidan, MPEG-2 formatida kompyuterda yozish qulay emas va 
yo‘qotishsiz video tahrirlashni ta’minlanmaydi. Ikkinchidan, ozgina yax-
shiroq sifatda suratga olish bitta diskda atigi yarim soatlik videoni taxmi-
nan o‘sha vaqtda qimmat turadigan diskda yozib olishga olib kelar edi.
Aslida, miniDVD kameralargacha, avvalgi DVD kameralar ma’lum 
nuqtayi nazarda analog videokameralargacha bo‘lgan holat ga qaytdi, 
chunki DVD kameralarining reklama qilingan eng katta afzalligi faqat 
videomagnitofonlardan foydalanish qulayligidir (DVD pleyerli video-
magnitofon bilan almashtirilgan). Shubhasiz, DVD pleyerda ijro etish 
sifati VHS videomagnitofoniga qaraganda ancha yaxshi. Kompyuter-
da videoni tahrirlash uchun siz analog videokameralarda ishlash uchun 
talab qilinadigan usullar bilan taqqoslanadigan ayyorliklarga murojaat 
qilish kerak bo‘ladi. Shuning uchun, DVD videokamerasini sotib olish, 
agar suratga olishdan keyin videoni tahrirlash talab qilinmasa va DVD 
pleyer bo‘lsa yoki kamera bilan birga sotib olish rejalashtirgan bo‘lsa-
gina, oqilona bo‘ladi.
Yana bir keng tarqalgan raqamli kamera – HDD (Hard Disk Driver) 
kameralari (2.48-rasm) bo‘lib, hajmi 100 GB gacha bo‘lgan o‘rnatilgan 
qattiq diskda video yozib olinadi.

102
Ushbu kameralar 10x karrali optik zum (katalashtirish) obyektivi bilan 
jihozlangan bo‘lib, bu ob’ektlarning sezilarli uzoq masofada aniq tasviri-
ni olish imkonini beradi. Qo‘llarning mikro-harakatidan kelib chiqadigan 
yuqori kattalashtirishda tasvir xiralashishini oldini olish uchun kamerada 
tasvirni barqarorlashtirish (stabilizatsiya) tizimi o‘rnatilgan. Shuningdek, 
ular 2,1 megapikselli “ClearVid” CMOS ekran sensori (tochpad) va 2,7 
dyumli keng ekranli LCD displeyga ega bo‘lishi mumkin. Qo‘shim-
cha fotosuratlarni saqlash uchun ishlatiladigan Memory Stick Duo kabi 
zamonaviy xotira “fesh” kartalarini qo‘llash mumkin. Bundan tashqari, 
HDD kameralari 5.1-kanalli Dolby Digital sifatli ovoz va videoni sekin 
harakatda yozib olishi imkoniyatiga ega bo‘ladi.
2.47-rasm. DVD formatli 
raqamli videokamera.
 2.48-rasm. HDD formatli kamera.
Gibrid videokamera (2.49-rasm) video ma’lumotlarning tashuvchi-
si sifatida turli manbalardan foydalanish imkonini beradi: SDHC karta-
lar, HDDlar, Blu-ray disklar va hokazolar. Ular 60 megapikselli CMOS 
sensori bilan jihozlangan bo‘lib, ular 1920x1080 (Full HD) o‘lchamli 
va 6000x4000 pikselgacha MPEG-4 yoki AVCHD formatda SDHC/ 
BD yoki 30 Gb xotira sig‘imi bo‘lgan qattiq diskka video yozish im-
koniyatini berib, to‘rt soatdan ortiq video yozish uchun yetarlidir.
Bunday videokamera yuzni aniqlash, optik stabilizatsiya, tasvirni 
tahrirlash funksiyalariga ega va materialni HD qurilmadan DVD-ga 
nusxalash imkonini beradi (maxsus o‘rnatilgan transkoder yordamida).

Download 6,82 Mb.