156
■ rastrli grafika (6.2-rasm);
■ vektorli grafika (6.3-rasm).
Rastrli grafikadan
foydalanganda, tasvirning tashkil etuvchi har
bir eng kichik elementi, ya’ni pikselli ma’lum miqdordagi bitlar bilan
kodlanadi. Rasm piksellar deb ataladigan ko‘p sonli kichik nuqtalar
shaklidan iborat bo‘ladi. Ularning har biri o‘ziga
xos rangga ega,
buning natijasida ko‘p miqdordagi tosh yoki shishadan – mozaika,
alohida tikuvlardan – kashta va alohida kumush granulalardan fotosurat
hosil bo‘lganday raqamlashtirilgan tasvir hosil qilinadi. Kompyuterda
rastr usulidan foydalanganda har bir piksel uchun bit chuqurligi deb
ataladigan ma’lum miqdordagi bitlar ajratiladi.
6.2-rasm. Rastrli grafikaga oid misol.
Har bir rangga ma’lum xonali ikkilik kodi (ya’ni, nollar va birliklar)
mos keladi. Misol uchun, agar bit chuqurligi bittaga teng (bir xonali)
bo‘lsa, ya’ni har bir piksel uchun 1 bit ajratilgan bo‘lsa, u holda 0 qora
rangga, 1 oq rangga to‘g‘ri keladi va tasvir faqat qora va oq bo‘lishi
mumkin. Bit chuqurligi ikki bo‘lsa, ya’ni har bir piksel uchun 2 bit
ajratilgan bo‘lsa, u holda 00 qora rangga, 01 qizil rangga, 10 ko‘k rangga,
11 qora rangga, ya’ni to‘rt rangga to‘g‘ri keladi. Bit chuqurligi uchga
teng (3 xonali kodlash) bo‘lsa, sakkiz
rangdan foydalanish mumkin;
chuqurlik to‘rtga teng bo‘lsa, 16 rangdan iborat bo‘ladi va hokazo.
Shuning uchun grafik dasturlar 2, 4, 8, 16, 256 rangdagi tasvirlarni
yaratishga imkon beradi. Mumkin bo‘lgan ranglar sonining (palitraning)
har bir ortishi bilan tasvirni saqlash uchun zarur bo‘lgan xotira miqdori
ikki baravar ko‘payadi (chunki har bir piksel 1 bitdan ko‘proq joy oladi).
157
Rastrli grafikaning asosiy kamchiligi tasvirni yuklash uchun zarur
bo‘lgan katta hajmdagi xotiradir. Buning sababi,
har bir pikselning
rangini eslab qolish kerak, ularning umumiy soni juda katta bo‘lishi
mumkin. Misol uchun, kompyuter xotirasidagi bitta o‘rta o‘lchamdagi
fotosurat bir necha megabaytni ya’ni bir necha yuz (hatto, minglab)
sahifalar matn joyini egallaydi.
