76
foydalanishdagi tejamkorlik chiqindilarni o„zidan olinadigan tejamkorlikdan
farqlash va bu chiqindilarni minimum darajasiga yetkazish zurur bo„lib qoldi. Bu
holatdan
kelib
chiqib,
neftni
bug„lanishi
natijasida
yo„qotiladigan
uglevodorodlarga baho berish kerak.
Xalq xo„jaligidagi yo„qotilishlarni qisqartirish va ulardan xom-ashyo sifatida
to„liq foydalanishda takomillashgan yangi texnika va texnologiyalarni ishlab
chiqish mehnatn unumdorligini ta‟minlaydi.
Hozirgi vaqtda ham neftni yig„ish obektlarini
texnik jihozlashda
germetiklash va takomillashtirish choralarining yetarli bo„lmaganligi uchun neftni
yig„ishda, tashishda va saqlashda, ba‟zida neftni kon sharoitida va zavodlarda
tayyorlashda yengil uglevodorodlarni yo„qotilishi chegaraviy
qiymatlardan oshib
ketmoqda. Neft asosan o„lchash joylarida bug„lanishga yo„qotiladi va u yerda
germetik bo„lmagan o„lchagichlarni (naporsiz tizimda neftni yig„ish), qo„yishda,
yig„uv punktlarida,
rezervuarlarda saqlashda, neft konlarining tovar parklarida,
tovar-tashish boshqarmasida va neftni qayta ishlash zavodlarida sodir bo„lmoqda.
Yo„qotilishlarni bartaraf etiladigan va bartaraf etilmaydigan holatda qarash
mumkin. Bartaraf qilib bo„lmaydigan yo„qotilishlar
neft kon korxonalarining
texnik jihozlanishiga bog„liq bo„ladi va unda yangi texnologiyalarni va
texnikalarni qo„llash yoki takomillashtirish asosida (neftni harakatlanishida
germetiklash yo„li orqali bosimli va yuqori bosimli yig„ish tizimiga o„tish,
rezervuar parklarini to„liq germetikligini ta‟minlash va atmosferaga tashlanadigan
uglevodorodlarni to„liq ushlash, neftni oqib chiqishlar
sonini kamaytirish va
boshqalar) qisqartirishga erishiladi.
Bartaraf qilinadigan yo„qotilishlarga xo„jasizlik, texnikadan foydalanila
olmaslik, kon jihozlarini ishlatishda va saqlab turishda elementar buzilishlarga
yo„l qo„yishlar tashkiliy-texnik tadbirlarni qo„llash orqali bartaraf qilinadi.
Yegil fraksiyalarni yo„qotilishini bartaraf qilishda neft va gazni yig„ishni
ratsional sxemasini tadbiq qilish hamda neftni saqlash va tashishda
barqarorlashtirish uchun obektlardan smarali foydalanish talab qilinadi.
