O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta'lim vazirligi namangan muhandislik-texnologiya instituti xusanova onarxon g‘aybullaevna

Download 1,32 Mb. Pdf ko'rish
bet	74/106
Sana	27.05.2024
Hajmi	1,32 Mb.
	#255327

1 ... 70 71 72 73 74 75 76 77 ... 106

Bog'liq
BIOLOGIYA

ikki tomonlama retsessiv epistaz
deb
nomlanadi. Komplementar irsiylanishdagi ko’rib chiqilgan ikkita genotipi har xil,
lekin fenotip jihatdan o’xshash yumaloq formali mevaga ega qovoqlarni
chatishtirish bunga yorqin misoldir. Mazkur misolda yumaloq qovoqning bir xilida
genotip AAbb, ikkinchisida esa aaBB edi. Ularni chatishtirish natijasida hosil
bo’lgan birinchi avlodda qovoq mevasi gardishsimon shakldadir. Binobarin A-
geni bb geni, B- geni aa geni bilan genotipda birgalikda bo’lgan taqdirda
gomozigota retsessiv genlarning dominant genlarga ta'siri tufayli yumaloq mevaga
ega qovoqlar rivojlanadi. Retsessiv genlar geterozigota holatda bo’lganda esa A-
Bb va AaB- genlar o’zaro ta'siri oqibatida gardishsimon qovoq mevasi rivojlanadi.
Retsessiv epistazga tabiatda uchraydigan ba'zi bir g’ayri tabiiy hodisalarni
ham misol sifatida olish mumkin. Birinchi misol odam terisining qon rangi P
1
P
2
P
3
P
4
genlar faoliyati tufayli rivojlanishi. Lekin bu poligenlar genotipda retsessiv “aa”
genlar gomozigota holatda bo’lganda fenotip o’z ta'sirini namoyon eta olmaydi.
Chunki aa genlar ingibitorlik rolini o’taydilar. Ikkinchi misol. Odamlarda 4 xil qon
guruhi bo’lib, uning antigenlar OO-I, AA AO-II, BB, BO-III, AB-IV hisoblanadi.
Lekin A-B dominant genlar o’z faoliyatini genotipda hh ingibitor genlar
bo’lmaganda toTiq bajaradilar. Aks holda hh gomozigota holatda yuqoridagi A-B
genlar faoliyatini bo’g’adilar, oqibatda II III IV qon guruhlari o’rniga odamlarda
birinchi qon guruhi rivojlanadi. Mazkur hodisani Hh ingibitorli IV qon guruhiga
ega odamlar nikohidan tug’ilgan farzandlar misolida ko’rish mumkin.
8-jadval
HI
A
hI
A
HI
B
hI
B
HI
A
I
HHI
A
I
A
II
HhI
A
I
A
IV
HHI
A
I
B
IV
HhI
A
I
B
hI
A
II
HhI
A
I
A
I
hhI
A
I
A
IV
HhI
A
I
B
I
hhI
A
I
B
HI
B
IV
HHI
A
I
B
IV
HhI
A
I
B
III
HHI
B
I
B
III
HhI
B
I
B
IV
I
III
I

hI
B
HhI
A
I
B
hhI
A
I
B
HhI
B
I
B
hhI
B
I
B
Jadvaldan ko’rinib turibdiki, I
A
I
A
, I
B
I
B
, I
A
I
B
antigenlarga ega farzandlarda
ikkinchi, uchinchi, to’rtinchi qon guruhi emas, balki retsessiv hh genlarning
gomozigot holati tufayli birinchi qon guruhi rivojlangan.

Download 1,32 Mb.

1 ... 70 71 72 73 74 75 76 77 ... 106

Download 1,32 Mb.

Pdf ko'rish