Muton - genning eng kichik qismi bo’lib o’zgarish xususiyatiga ega.
Rekon - genlarning chalkashish xususiyatiga ega .
Sistron - genlarning organizmda ma’lum belgilarni rivojlantiradigan qismi.
Umuman gen irsiyat birligi sifatida organizmning belgi va xususiyatlarini ifodalaydi. Har bir gen
o`ziga xos tuzilishga ega. Ko’pgina tajribalar shuni isbotladiki, genlar bilan belgilar o’rtasida o’zaro
munosabatlar mavjud. Gen allellarining o‘zaro ta’siri avvalo ikki guruhga bo‘linadi:
I. Allel genlarning o‘zaro ta’siri.
II. Allel bo‘lmagan genlarning o‘zaro ta’siri.
Allel genlarning o‘zaro ta’sirida belgilarning rivojlanishi
. Bir gen allellarining o‘zaro
ta’siri o‘z navbatida: a) genning dominant allelini retsessiv alleliga ta’siri; b) ko‘p
tomonlama allelizm; v) kodominantlikka ajratiladi.
A) Genning dominant allelini retsessiv alleliga ko‘rsatgan ta’siri
to‘liq yoki
chala (oraliq)
holda bo‘lishi mumkin. Monoduragay va diduragaylarda belgilarning to‘liq va oraliq holda
irsiylanishi ko‘rildi. Mazkur hodisalarda bir gen allelining ikki xil holati: dominant va
retsessiv holati bilan tanishildi. Uni quyidagi sxemada ifodalash mumkin:
A a
B) Gen allellari faqat dominant va retsessiv holatda emas, ko‘p xil holatda bo‘lishi
mumkin. A genining a
1
>a
2
>a
3
>a
4
>a
n
, B genini b
1
>b
2
>b
3
>b
4
>b
n
allellarining mavjudligi bunga
yorqin misoldir. Uni quyidagi sxemada ifodalash mumkin:
V) Kodominantlik hodisasida allellarning odatdagi dominant va retsessiv holati
kuzatilmaydi. Genotipdagi har bir alleli mustaqil ravishda faollik ko‘rsatadi. Natijada ularning har biri
o‘ziga xos belgining fenotipda namoyon bo‘lishini ta’minlaydi. Bu hodisa
