7
Bunday holda ishqalanish
kuchi molekulyar yopishish
0
1
p
S
ga va solishtirma
bosim
N
p
S
1
1
=
ga bog`liq bo`ladi. Ishqalanish kuchining hosil bo`lishiga
tutash
detallar sirtlari atomlarining o`zaro ta`siri sabab bo`ladi. Tashqi bosim ostida atomlarning
elektron
buluti shunday yaqinlashadiki, bunda atomlarning itaruvchi kuchi kattalashadi.
Atomlarning itaruvchi kuchini yengish uchun sarflanadigan qarshilik kuchi
ishqalanish
kuchi bo`lib hisoblanadi.
Rus fizigi I.V. Kragelskiy taklif qilgan ishqalanishning
molekulyar-mexanik
nazariyasiga asosan ishqalanish kuchi quyidagi tenglama yordamida ifodalanadi:
N
S
F
haq
mol
mex
+
=
+
=
,
bu yerda
mex
- ishqalanish kuchining
mexanik tashkil etuvchisi,
N
;
mol
- ishqalanish
kuchining molekulyar tashkil etuvchisi,
N
;
haq
S
- kontaktning haqiqiy maydoni,
2
sm
;
N
-bosim,
2
sm
N
;
va
-tajriba orqali aniqlanadigan qiymatlar.
Ishqalanishning gidrodinamik nazariyasi asosida rus olimi N.P.
Petrov tomonidan
ishqalanish kuchini aniqlash uchun quyidagi formula taklif etilgan:
h
S
v
F
=
,
bu yerda
F
-podshipnikning yuklangan qismida
qovushqoq siljish kuchi,
N
;
-moyning
absolyut qovushqoqligi,
s
m
2
;
v
-ishqalanuvchi sirtlar nisbiy siljishining tezligi,
s
m
;
S
-bir-
biriga nisbatan sirpanuvchi sirtlarning maydoni,
2
m
;
h
-moy
qatlamining qalinligi, mm.
Mashinaning tutash detallarining ishqalanuvchi sirtlari bir-biriga nisbatan siljishi
natijasida ishqalanishi ularni asta sekin yemirilishiga olib keladi.
Ishqalanishda asta sekin
yemirilish jarayoni va qattiq jism sirtidan materialning ajralishi yoki uning qoldiq
deformatsiyasining yig`ilishi ye
yilish deb ataladi. yeyilishning
natijasi detallarning
ishqalanuvchi sirtlarining boshlang`ich shakli va o`lchamining yeyilishi bo`lib hisoblanadi.
Ma`lum sharoitlarda detal materialining yeyilishga qarshilik ko`rsata olish xossasi ye
yilishga
