8
N
N
N
N
N
A
m
1
1
1−
=
−
=
,
bu yerda
N
-mashinaning ishlab chiqarish narxi.
Mashinaning umumiy yeyilganligi quyidagi formula yordamida ifodalanadi:
(
)
(
)
m
f
u
A
A
A
−
−
−
=
1
1
1
,
bu yerda
f
A
−
1
- mashina fizik yeyilishining uni ishlab chiqarish
narxining ulushlaridagi
o`lchovi;
m
A
−
1
- mashina ma`naviy eskirishining uning boshlang`ich narxi ulushlaridagi
o`lchovi.
Mashina detallarining yeyilish
jarayoni vaqt bo`yicha notekis ro`y
beradi. Aksariyat
detal va tutashmalar
uchun ushbu jarayon uch davrdan,
yeyilishning
oshib
boruvchi
yig`indisidan iborat bo`lgan egri
chiziqni aks ettiradi (1.5-rasm).
Birinchi
davrdagi
yeyilish
birikmaning
boshlang`ich
ishini
tavsiflaydi, ya`ni ushbu davr mashina
detallarining o`zaro
urinma sirtlarini
ishlatib,
moslash
davri.
Ishlab,
moslashishdagi
yeyilishning
intensivlik darajasi detal sirti sifatiga
bog`liq.
Detallarning
ishlanadigan
sirtlari, birikmalar shartlariga mos
ravishda, qanchalik aniq ishlov berilgan bo`lsa, ular shuncha kam yeyiladi.
Ikkinchi davr
birikmalarning barqaror ishlashini bildiradi. Bu davrda yeyilish asta-sekin o`sib boradi va
birikma ishlashining davomiyligiga bog`liq bo`ladi. Uchinchi davr yeyilishning intensiv
borishini bildiradi. Bu paytda birikmalardagi bo`shliqlar kattalashadi. Birikmalarning ishlashi
bu paytda turli xildagi shovqin va tovushlarni keltirib chiqaradi. Ikkinchi davrdan uchinchi
davrga o`tish chegaraviy yeyilishni bildiradi, bunda birikma detallari ta`mirlash va tiklashga
muhtoj bo`ladi.
Yeyilish tezligi detallarning ishlash sharoitiga bog`liq bo`ladi. Tirqishlarning
kattalashib borishi va solishtirma yuklanishning oshib
borishi natijasida holbuki, egri
chiziqning burilishi tirqishlar kattalashishi va yuklanishining o`sib borishi asta-sekin
bo`ladigan detallarning yeyilish tezligiga nisbatan katta bo`ladi.
Yeyilishning uch xil turi mavjud: mexanik, molekulyar-mexanik va korroziyali-
mexanik.
