93
3.Bolalarning predmetlar shakli va geometrik figuralarni idrok qilishida
qanday didaktik o’yinlardan faoydalaniladi?
Topshiriqlar:
Bolalarning predmetlar shakli va geometrik figuralarni idrok
qilish haqidagi tasavvurlarini mustahkamlash uchun«Shakllarni birlashtir»
metodikasini o‘tkazing. .Natijalarni tahlil qiling.
Adabiyotlar:
1.Hasanboyeva.O.U. va boshqalar. Maktabgacha ta’lim pedagogikasi. –T.:
Ilm ziyo, 2006.
2. Бикбаева Н.У., Ибрагимова З.И., Қосимова Х.И. Мактабгача тарбия
ёшидаги болаларда элементар математик тасаввурларни шакллантириш. – Т.:
Ўқитувчи, 1995 й.
3. Jumayev M. Maktabgacha yoshdagi bolalarda matematik tasavvurlarni
shakllantirish metodikasi va nazariyasi. – T., 2007.
4. Михайлова А., Носова Э. Д., Столяр А. А., Полякова М. Н.,
Вербенец А. М.Теории и технологии математического развития детей
дошкольного возраста. – Издателство «Детсво-пресс». Санкт-петербург,
2008.
GEOMETRIK FIGURALARNI TURLI BELGILARI BO‘YICHA
GURUHLASH
Tayanch so‘z va iboralar:
geometrik shakl, teng yonli uchburchak, predmet
konturi, kichik guruh, o‘rta gutuh, tayyorlov guruhi.
Geometrik
figuralarni
burchaklari,
tomonlari,
soni
bo‘yicha
taqqoslash.
Ikkinchi kichik guruh uch yoshli
kichkintoylarni dumaloq
predmetlarni va burchaklari bor predmetlarni farq qilishga, ya’ni predmetlar
shakllarini elementar tahlil qilishga o‘rgatadilar. Qarash uchun
geometrik shaklga
ega bo‘lgan, detallari yo‘q, oddiy shakldagi predmetlarni tanlashadi. Boshdagi har
xil rangdagi, ammo bir xil shakldagi bir xil predmetlarni, masalan: uchburchak,
kvadrat, to‘g‘ri to‘rtburchak shaklidagi bayroqchalardan foydalanish maqsadga
94
muvofiq, bu kichkintoylarga shakl alomatini ajratishga yordam beradi. Shundan
keyin har xil
rangli bir xil predmetlarni, sodda shakldagi istalgan predmetlarni,
koptok, ip, koptok, banka, rul, g‘ildiraklarni berish mumkin. Tarbiyachi bolalarga
predmetlarning shakllarini payqash — harakat yo‘li bilan, «shakl» so‘ziga urg‘u
bergan holda tahlil qilishni o‘rgatadi. U predmet konturi ustidan ko‘rsatkichni
yuritib chiqadi, oxirida u predmet ustidan qo‘lini yurgazib «dumaloq» (g‘ildirak)
deydi. Bolalarni birgalikda harakat qilishga jalb qilish muhim. Tarbiyachi
qo‘llarining
harakatini kuzatib, kichkintoylarga xuddi shunday harakatni havoda
bajarishga «yordam» berishadi. Predmet konturi ustidan qo‘l yoki ko‘rsatkich
aylantirib chiqiladi. Har gal harakat predmet ustidan qulni tekkazib chiqish bilan
tugaydi, shunday qilinmasa shakl haqidagi tasavvur kontur chizig‘i bilan bog‘lanib
qolishi mumkin. Tarbiyachi bolalarda predmetlar konturini o‘rab olish, ularni qo‘l
bilan qamrab olish, qo‘lni sirt bo‘yicha siypalab chiqish, predmetlarni dumalatish,
ularni har xil holatda qo‘yish istagini uyg‘otadi. Natijada
dumaloq va burchakli
predmetlarning xossalarini (turg‘un, turg‘un emas va h.k.) topadilar. «Shakli
bo‘yicha o‘xshashlarini tanla» kabi o‘yin mashqlardan foydalanish mumkin.
Chaqirilgan bola o‘z predmetini tekshirib chiqib, uni shu shakldagi predmetlar
turgan stolga o‘tkazib qo‘yishi kerak. Keyinroq bolalar
buni mustaqil bajaradilar,
masalan: o‘z stollari yonida o‘tirgan hollarida har xil shakldagi predmetlarni ajratib
qutilarga solishadi: bir qutiga dumaloq (doiraviy), ikkinchi qutiga burchakli
(burchaklari bo‘lgan) predmetlarni solishadi. Ikkinchi kichik guruhda bolalarni
doira va kvadrat bilan tanishtiradilar.
