| ARIFMETIK IFODALAR VA ULARNING BEYSIK DASTURLASH TILIDA YOZILISHI
Arifmetik ifodalar qar doim sonli qiymatga ega bo'lib, ular o'zgarmas va o'zgaruvchi kattaliklar, funksiyalar, oddiy kasrlar, arifmetik belgilar yordamida hosil qilinadi.
Ma'lumki matematikada darajaga oshirish belgisi yo'q. Ammo dasturlash tillarida qar qanaqa yozuv bir satrda yozilganligi sababli darajaga oshirish ( ), ko'paytirish (*) va ikki sonni bo'lib butun qismini ajratish (MOD) belgilari kiritilgan.
Misol:
Matematikada yozilishi
|
Dasturlash tilida
yozilishi
|
|
A^5
|
|
A*B
|
yoki
|
AV
|
A ni В ga bo’lganda butun qismini ajratish
|
A MOD B
|
Arifmetik ifodani qisoblash uchun unda ishtirok etgan barcha o'zgaruvchilarning qiymati oldindan ma'lum bo'lishi shart. Arifmetik ifodalarni hisoblashda quyidagilarni qisobga olish kerak:
1. Oldin qavslar ichidagi amallar bajariladi. Agar qavslar juftligi bir qancha bo'lsa, u holda hisoblash eng kichik qavslardan boshlanadi.
2. qavslar ichida amallar quyidagi tartibda bajariladi:
- funksiyaning qiymati hisoblanadi;
- darajaga oshiriladi;
- ko'paytirish, bo'lish va butun natijali bo'lish;
- qo'shish va ayirish;
3. Bir xil amallar ketma-ket kelsa, hisoblash chapdan o'ngga qarab bajariladi.
quyidagi misolda amallarning bajarilish ketma-ketligi keltirilgan:
-
|
X * B
|
*
|
CD
|
*
|
I^E
|
|
A*
|
SIN(X3)
|
9
|
4
|
5
|
6
|
7
|
3
|
10
|
8
|
2 1
|
Bunga quyidagi ifoda mos keladi:
ifodani Beysik tilida yozilishi quyidagicha bo’ladi:
SQR(2-SIN(2*X)^2)
ixtiyoriy darajali ildiz ko'rinishidagi ifodani hisoblashda
ko'rinishidagi ekvivalent formuladan foydalaniladi.
Masalan, ifoda quyidagicha yoziladi:
((X-3)^3(Y)^2)^(1)
Shuni nazarda tutish lozimki, ikkita arifmetik amalni ketma-ket yozish mumkin emas. Masalan, ko’rinishidagi misolni A-B ko'rinishida yozish xato bo'ladi. Bu ifodani A(-B) yoki -AB ko'rinishida yozish mumkin. Qavslarni turli joylarda ishlatish turli natijalarga olib kelishi mumkin. Masalan, (AB)C yozuv ifodaning, ABC yozuv esa ifodaning Beysikdagi yozilishidir.
Manfiy qiymatni faqat butun darajaga oshirish mumkin.
| 