SHARTLI IFODALAR VA ULARNI BEYSIK DASTURLASH TILIDA
YOZILISHI
Shartli ifodalar kattaliklarni taqqoslashdan hosil bo'ladi va ular munosabatni tashkil qiladi.
Beysik tilida munosabatlarda quyidagi taqqoslash belgilari qo'llaniladi:
Munosabat
|
Taqqoslash iborasi
|
Misollar
|
Kichik ()
Katta emas ()
Teng ()
Teng emas ()
Kichik emas ()
Katta ()
|
|
X < Y
X < Y
X Y
X < > Y
X > Y
X > Y
|
Munosabatlarning o'rinli yoki o'rinsizligiga qarab, uning qiymati rost yoki yolg’on bo'lishi mumkin. Masalan, 1>0 munosabatning qiymati har doim rost bo'lsa, 4>5 munosabatning qiymati har doim yolg’ondir. Munosabatlarning qiymati odatda mantiqiy kattaliklar deb ataladi va ular yuqoridagi shartlarning qiymatidan iboratdir.
Berilishi
|
Beysikda yozilishi
|
|
D < 0
|
|
(AB)^2(CD)^2
|
|
ABS(SIN(X))1
|
Yuqorida keltirilgan munosabatlar oddiy yoki sodda munosabatlar deb ataladi. Oddiy munosabatlardan mantiqiy amallar yordamida murakkab munosabatlar yoki mantiqiy ifodalar hosil qilinadi. Beysik tilida mantiqiy amal belgilari sifatida AND (mantiqiy ko'paytirish), OR (mantiqiy qo'shish) va NOT (inkor) so'zlari ishlatiladi.
AND (va), OR (yoki) va NOT (inkor) amallarining natijasini quyida keltirilgan jadvaldan bilish mumkin. Jadvalda X va Y oddiy munosabatlar,R –rost va YO–yolg’on X va Y munosabatlarning mumkin bo'lgan qiymatlaridir.
X
|
Y
|
X AND Y
|
X OR Y
|
NOT X
|
R
R
YO
YO
|
R
YO
R
YO
|
R
YO
YO
YO
|
R
R
R
YO
|
YO
YO
R
R
|
Jadvaldan ko'rinib turibdiki, AND amalining natijasi rost bo'lishi uchun X va Y lar rost bo'lishi, OR amalining natijasi rost bo'lishi uchun X va Y ning birortasi rost bo'lishi yetarli. NOT amalida argumentning yolg’on bo'lishi, uning rostligini ta'minlaydi.
Murakkab munosabatlarga misollar:
45 AND XY
SIN (X)1 OR XX
NOT (X(Y1)^2)
Mantiqiy ifodalarni hisoblash tartibi quyidagichadir:
Mantiqiy amallar ketma-ket kelganda oldin NOT, so'ngra AND va oxirida OR amali bajariladi. Lozim bo'lganda qavslar yordamida bu amallarning ketma-ketligini o'zgartirish mumkin.
Matematikada yuqoridagi amallar (AND), (OR) va (NOT) belgilar yordamida ham ifodalanadi.
|
