Chapters V
Production program and capacity of an industrial enterprise .
106
5.1
The content of the production program …………………….....
106
5.2
The essence of production capacity …….……………………
114
Chapters VI Organization of work of auxiliary industries and farms …....
120
6.1
Organization of work repair facilities …….…………………..
120
8
6.2
Energy supply activities and their organization ……..……….
124
6.3
In-plant transport, warehousing and fire fighting ......………..
128
Chapters VII Organization of labor and marketing activities in industrial
enterprises ……………………………………………………
133
7.1
Scientific organization of labor ........…………………………
133
7.2
Personnel structure of enterprises of ginning, textile and light
industry .........................................................…………………...
147
7.3
Organization of remuneration at the enterprises of ginning,
textile and light industry ……………………………………….
152
7.4
Organization of marketing activities ………………………….
164
TESTS ………………………………………………………………………..
181
GLOSARRY ………………………………………………………………….
203
LIST OF USED LITERATURE …………………………………….
228
9
KIRISH
Respublikamizda paxtachilik va u bilan bog‗liq turdosh tarmoqlarni
rivojlantirish mustaqillik yillarida ayniqsa jadal sur‘atlar bilan olib borildi.
Mustaqillik yillarida olib borilayotgan iqtisodiyot sohasidagi tub islohotlarni olib
borishdan ko‗zlangan maqsad mamlakatimiz iqtisodiy qudratini oshirish, eksport
salohiyatini mustahkamlash, jahon hamjamiyatida o‗z mavqeini yanada oshirish
orqali jamiyat a‘zolarining moddiy va ma‘naviy ehtiyojlarini to‗laroq qondirishga
yo‗naltirilgandir. Bu muhim vazifalarni muvaffaqiyatli hal etish borasida
hukumatimiz iqtisodiyotning o‗zak tarmoqlarini jadal rivojlantirishga jiddiy
e‘tiborini qaratdi. Ana shunday tarmoqlardan biri paxtachilik majmuasi sanaladi.
Respublikamiz azaldan paxtani etishtirish bo‗yicha boy tajribaga, etarli
moddiy-texnika ta‘minotiga egadir. Shunday bo‗lsada, mustaqilligimizning
dastlabki yillaridanoq paxta yakkahokimligiga barham berildi. Bu sohada olib
borilgan islohotlar natijasi o‗laroq respublikamiz jahonda paxta etishtirish bo‗yicha
nufuzli mavqeiga egadir.
Paxtachilik majmuasini yanada rivojlantirishda uning tashkiliy tuzilmasini
takomillashtirish muhim ahamiyat kasb etib, shu maqsadda respublikamizda bozor
munosabatlari talablariga mos keladigan, pirovard qo‗shimcha qiymat hosil
qiladigan paxta-to‗qimachilik klasterlari tashkil etildi. Bozor iqtisodiyoti sharoitida
har bir ishlab chiqarish bo‗g‗ini o‗z oldiga asosiy maqsad qilib yuqori foyda
olishni qo‗yar ekan, bu maqsadga erishishida mavjud moddiy, mehnat va
moliyaviy resurslaridan samarali foydalanishi talab etiladi. Paxta-to‗qimachilik
klasterlari o‗zlari ishlab chiqargan mahsulotlarning aksariyat qismini xorijga
eksport qilmoqda. Xorijlik iste‘molchilar paxtachilik mahsulotlarining sifatiga
o‗zlarining yuqori talabini qo‗ymoqdalar. SHuning uchun iste‘molchilar talabini
to‗la qondiradigan, raqobatbardosh paxtachilik mahsulotlarini ishlab chiqarishda
nafaqat sifatli xom-ashyo, ilg‗or texnika va texnologiya, balki yuqori malakali
mutaxassislarni tayyorlash ham muhim ahamiyat kasb etadi.
10
Paxtachilik majmuasi korxonalari faoliyatini tashkil etish va uning
iqtisodiyotida o‗ziga xos xususiyatlar borligidan bu majmuada rejalashtirish, ishlab
chiqarish faoliyatini hisobga olish va tahlil qilishning ham o‗ziga xos uslublari
tarkib topadi.
Bir qancha oliy o‗quv yurtlari paxtachilik majmuasi tarkibiga kiradigan
sanoatlar uchun har xil kasb va ixtisosliklar bo‗yicha mutaxassislar tayyorlamoqda.
Bu mutaxassislar korxonalarda rahbarlik lavozimida bo‗lishidan, ishlab chiqarish
tashkilotchisi yoki ayrim bo‗linmalarda bevosita ma‘sul bo‗lib ishlashidan qat‘i
nazar, ular bozor iqtisodiyoti sharoitida korxona raqobatbardoshligini ta‘minlash
va ishda yuqori natijalarga erishish uchun samarali ishlab chiqarishni tashkil etish
uslublari hamda iqtisodiyoti mukammal bilishlari lozim.
Binobarin, ushbu ko‗rsatib o‗tilgan sabablar paxtachilik majmuasi
tarkibidagi turdosh sanoat korxonalari uchun texnik muxandislar va iqtisodchi –
menejerlarni tayyorlashda, shuningdek ushbu korxonalarda bevosita ishlab turgan
xodimlar uchun yaqindan yordam beradigan maxsus darslik hamda o‗quv
qo‗llanmalarini yaratishni taqozo qiladi.
Ushbu o‗quv qo‗llanmada sanoat ishlab chiqarishini tashkil etishning
xususiyatlari, korxonalarni boshqarish va uning ishlab chiqarish tuzilmasi, ishlab
chiqarish jarayoni va uni vaqt oralig‗ida tashkil etish, texnik va texnologik
tayyorgarlikni tashkil etish, asosiy va yordamchi ishlab chiqarishlarni tashkil etish,
marketing faoliyatini tashkil etish masalalari yoritish ko‗proq paxta-to‗qimachilik
klasterlari faoliyatining ajralib turadigan belgilariga tayanib amalga oshirilgan.
Ushbu o‗quv qo‗llanmadagi materiallarni bayon etishda muallif boshqa
turdosh fanlar, ya‘ni paxtani dastlabki ishlash, sanoat sohalari texnologiyasi,
buxgalteriya hisobi va hisoboti, statistika, menejment, marketing kabilarning
ma‘lumotlariga, tamoyillariga tayangan. O‗qu qo‗llanmani yozish jarayonida
ushbu sohadagi qabul qilingan qonunlar, Prezident farmonlari, hukumat qarorlari,
me‘yoriy hujjatlar va boshqa bir qancha manba ma‘lumotlaridan foydalanildi.
Unga fanni o‗rganishda maqsad talablarga bozor iqtisodiyoti sharoitiga
ishlab chiqarish va oqimli jarayonni tashkil etish, yangi texnikaning
11
samaradorligini aniqlash usullarini tanlash, mehnatni ilmiy tashkil etish,
me‘yorlashtirish, biznes-reja va uning asosiy ko‗rsatkichlarini hisoblash yo‗llarini
o‗rgatishdan iboratdir.
Ushbu o‗quv qo‗llanma oliy o‗quv yurtlarining «To‗qimachilik sanoati
mahsuloti
texnologiyasi»,
«Iqtisodiyot»,
«Menejment»,
«Marketing»,
«Buxgalteriya hisobi va audit» kabi ta‘lim yo‗nalishlari bo‗yicha bakalavrlar va
magistrlarni tayyorlashga, o‗rta maxsus yurtlari o‗quv va o‗qituvchilariga, aspirant
va doktorantlariga, iqtisodiy ishlar bilan shug‗ulanuvchi mutaxassislar, tadbirkorlar
hamda iqtisodiyot bilan qiziquvchi kitobxonlar ommasiga mo‗ljallangan.
|
