623
Valyuta taklifining qisqarishi uning
real almashtirish kursini
oshiradi. Natijada, milliy mahsulotlar
xorijliklarnikiga nisbatan
qimmatlashadi. Bu esa, oʻz navbatida,
eksportning qisqarishiga va
importning oshishiga olib keladi. Oqibatda joriy operatsiyalar hisobida
taqchillik
paydo
boʻladi.
Agarda,
soliqlarning
kamayishi
investitsiyalarning
oshishiga olib kelsa, milliy jamgʻarmalar hajmi
oʻzgarmasa ham (S-I) egri chizigʻi yana chapga siljiydi.
E S2-I S1-I
Real
valyuta
kursi
E2
E1 Xn(E)
Sof eksport
Xn2 Xn1 Xn
31.4- rasm.
Valyuta taklifidagi oʻzgarishlarning real almashtirish
kursiga ta’siri
Investitsion soliq kreditlari ushbu
mamlakatga investitsiyalar
kiritishni xorijiy sarmoyadorlar uchun foydali boʻlishiga olib keladi. Bu
esa muvozanatli real valyuta kursini oshiradi va toʻlov balansida
taqchillikni keltirib chiqaradi.
Chet mamlakatlardagi ragʻbatlantiruvchi
byudjet-soliq siyosati bu
mamlakatlardagi jamgʻarmalar darajasini kamayishiga olib keladi. Bu
esa xalqaro foiz stavkasini oshiradi va kichik ochiq iqtisodiyotdagi
investitsiyalar darajasini kamaytiradi.
Bunday vaziyatlarda xorijga sarmoya qoʻyish uchun taklif
qilinayotgan milliy valyuta koʻpayadi va (S-I) egri chizigʻi oʻngga
suriladi (31.5-rasm). Natijada muvozanatli real almashtirish kursi
pasayadi, milliy mahsulotlar arzonlashadi va sof eksport koʻpayadi.
624
Importga tarif yoki kvotalar joriy qilish
siyosati sof eksportning
oshishiga olib keladi va bu hol grafikda Xn (E)1 egri chizigʻini Xn (E)2
holatiga siljishi sifatida namoyon boʻladi (30.6-rasm).
E E S-I
S-I(R*1) S-I(R*1)
E1 E2 B
E2 Xn(E)2
Xn(E) E1 A
Xn(E)1
Xn2 Xn1 Xn Xn1=Xn2 Xn
31.5-rasm.
