Yuqorida bayon etilgan dispersiya xossalariga tayanib bu ko‘rsatkichni, demak, kvadratik o‘rtacha tafovutni ham hisoblashni bir muncha soddalashtirish mumkin. Shunday yo‘llardan biri shartli moment usuli deb ataladi.
8.5.1.Shartli moment usuli Umumiy dispersiya o‘rtacha juz’iy dispersiya bilan juz’iy o‘rtachalar dispersiyasi yig‘indisiga teng. Bu dispersiyalarni qo‘shish qoidasi deb ataladi.
O‘rganilayotgan qatorning har bir hadidan A-o‘zgarmas miqdorni ayirib, olingan natijalarni boshqa k-o‘zgarmas miqdorga bo‘lsak, boshlang‘ich qator o‘rniga yangi qator vujudga keladi, ya’ni . Agarda qator teng oraliqli variantalarga ega bo‘lsa, A - konstanta qilib qator o‘rtasidagi hadni (variantani), k - konstanta qilib esa oraliq kengligini olish kerak, chunki bu holda hisoblash juda soddalashadi. So‘ngra yangi -qatorning varianta qiymatlari va ularning kvadratlaridan arifmetik o‘rtachalar hisoblanadi:
natijada
Bu ko‘rsatkich boshlang‘ich haqiqiy xi - qator dispersiyasini ham aniqlaydi, chunki (8.6).
7.1- jadval ma’lumotlari asosida shartnomani bajarish darajalari uchun dispersiya va kvadratik o‘rtacha tafovutlarni umumiy tartibda va shartli moment usulida hisoblaymiz.