Tizim, tizim usti va osti haqida tushunchalar




Download 2,88 Mb.
Pdf ko'rish
bet24/105
Sana21.12.2023
Hajmi2,88 Mb.
#126082
1   ...   20   21   22   23   24   25   26   27   ...   105
Bog'liq
Ekonometrika Kaf 15.Iqtisodiy sistemologiya 10ta

3.3. Tizim, tizim usti va osti haqida tushunchalar 
 
Jamiyat еhtiyoji jamiyat a‘zolarining shahsiy еhtiyojiga qarab belgilanadi. Bu 
еhtiyoj strukturasi doimo o‗zgarib turadi. Shu sababli aholining moddiy va madaniy 
еhtiyoji faqat statistik metodlar yordamida aniqlanishi mumkin. Ilmiy tekshirish 
natijalari, yangi texnikani va texnolgiyani joriy qilishda kutilgan samara, ularning 
ishlab chiqarish strukturasiga va tashkil еtilishiga ta‘siri ham o‗zgaruvchan - stoxastik 
xarakterda bo‗ladi. Aholining kutilayotgan soni va strukturasi, mehnat resurslarining 
hajmi demografik prognozlash yuli bilan topiladi, demografik prognozlashda statistik 
usullar qullaniladi. Tizimning murakkabligi va dinamikligi uning ichki 
qonuniyatlarini tula aniqlashga imkon bermaydi.
Demak, hamma iqtisodiy jarayonlarga tasodifiy omillar ma‘lum darajada ta‘sir 
еtadi. Shu sababli iqtisodiy tizimning kelgusi holatini oldindan juda ham aniq aytib 
bo‗lmaydi. Iqtisodiyotni boshqarish har doim ma‘lum darajadagi noaniqlik, kelgusi 
davr uchun zarur axborotlar yetishmaydigan sharoitda amalga oshiriladi. Bularning 
hammasi ishlab chiqarish va iste‘mol qonuniyatlarini statistik tahlil qilishga bo‗lgan 
talabni oshiradi, shusiz ishlab chiqarish va iste‘molni obyektiv ravishda 
muvozanatlashtirib bo‗lmaydi.


26 
Tizimni boshqarish mezon va maqsadi deganda, tizimning dinamik 
barqarorligi, еvolyutsion o‗zgarishlari, tashqi muxit bilan o‗zaro aktiv ta‘siri 
tushuniladi. Boshqarish maqsadi tizimning turiga va murakkablik darajasiga qarab 
o‗zgarib ketadi. Boshqarish dialektika qonunlari asosida amalga oshadi. Iqtisodiy 
obyektlarni boshqarish mohiyati ayrim iqtisodiy obyektlarda va, umuman, 
iqtisodiyotda yuz beradigan antagonistik bo‗lmagan ziddiyatlarni yuqotish, iqtisodiy 
obyektlarni maqsadga muvofiq ravishda rivojlantirish, ulardan umumjamiyat 
manfaati yulida foydalanish va zarur qarorlar qabul qilishdan iborat.
Boshqarish obyektining turi va murakkablik darajasida qat‘i nazar, insonning 
boshqarish faoliyati murakkab fikrlash jarayonidir. Fikrlash jarayoni ayrim 
operatsiyalar va harakatlardan tashkil topgan. Reflektorli boshqarish harakatlari 
shular jumlasidandir. Dinamik tizimning normallashtiruvchi va uni berilgan holatida 
saqlovchi. uning rivojlanishini va takomillashuvini ta‘minlovchi reflektorli, rasmiy-
mantiqiy va ijodiy harakatlar boshqarish jarayonining mohiyatini ochib beradi. Bu 
jarayonda inson axborotni har tomonlama qayta ishlovchi subyektdir. Boshqarish 
jarayonida inson moddiy tizim bilan hamohang bo‗ladi, jarayonning tarkibiy qismiga, 
boshqarish organiga va maqsadga muvofiq yo‗naltirish manbaiga aylanadi. 
Boshqarishga taalluqli har bir harakat boshqarishning optimal variantlarini topishga 
qaratilgan bo‗ladi.

Download 2,88 Mb.
1   ...   20   21   22   23   24   25   26   27   ...   105




Download 2,88 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



 Tizim, tizim usti va osti haqida tushunchalar

Download 2,88 Mb.
Pdf ko'rish