Iqtisodiy tizimlarni boshqarishda matematik usullarning o„rni




Download 2,88 Mb.
Pdf ko'rish
bet26/105
Sana21.12.2023
Hajmi2,88 Mb.
#126082
1   ...   22   23   24   25   26   27   28   29   ...   105
Bog'liq
Ekonometrika Kaf 15.Iqtisodiy sistemologiya 10ta

 
3.5. Iqtisodiy tizimlarni boshqarishda matematik usullarning o„rni 
Iqtisodiy tahlilda o‗rganilayotgan hodisalar asosan matematika va boshqa 
matematik vostitalar yordamida ifodalangan matematik modellardan foydalaniladi. 
Matematik modellar formula ko‗rinishida yozilgan, miqdoriy xarakteristikali; aniq 
sonli xarakteristikalar bilan sonli modellar; mantiqiy ifodalar yordamida yozilgan 
mantiqiy modellar va grafik usulida ifodalangan grafik modellarga ajratiladi. 
Komp‘yuter texnikasi yordamida amalga oshiriladigan modellar mashina yoki 
еlektron modellar deb ataladi.
Tizimli tahlil qilish va prognozlashda qo‗llaniladigan iqtisodiy-matematik 
modellar haqiqatga to‗g‗ri kelishi uchun o‗rganilayotgan obyektni ahamiyatli 
tomonlari va aloqalarini, o‗ziga xos xususiyatlarinini ifodalashi kerak. Har qanday 
ko‗rinishdagi iqtisodiy-matematik modelni tuzish uchun xarakterli bo‗lgan tamoyillar 
xususiyatlarini keltirib o‗tamiz. Iqtisodiy-matematik modellashtirish jarayoni shartli 
ravishda uch bosqichga ajratilishi mumkin (ba‘zi adabiyotlarda 5 yoki 6 bosqich 
keltiriladi): 
1) o‗rganilayotgan hodisa yoki jarayonga xos bo‗lgan nazariy qonuniyatlarni 
va uning tarkibi hamda xususiyatlari haqida еmpirik ma‘lumotlar tahlil qilinadi, 
bunday tahlil asosida modellar shakllanadi; 
2) masalani yechish usullarini qidirish; 
3) olingan natijalarni tahlil qilish.


29 
Iqtisodiy-matematik modellashtirishda o‗rganilayotgan iqtisodiy tizim juda 
murakkab tarkibga еga bo‗lgan hollarda, bunday tizimning barcha asosiy 
xususiyatlari va aloqalarini qamrab oladigan iqtisodiy-matematik modellar, sxemalar 
hali tuzib chiqilmagan bo‗ladi. Bunday iqtisodiy tizimga misol bo‗lib, korxona 
iqtisodiyotini 
olish 
mumkin. 
Bunday 
hollarda 
o‗rganilayotgan obyektni 
soddalashtirish zaruriyati tug‗iladi, uning ba‘zi bir ikkinchi darajali xususiyatlaridan 
voz kechiladi va bu tizimni matematik ifodalash va tahlil qilish mumkin bo‗lgan, 
avvalgisidan ma‘lum bir tarkibiy sinflarga mos ravishda soddalashtiriladi. Bunda 
soddalashtirish darajasi shunday bo‗lishi kerakki, ushbu iqtisodiy obyektni barcha 
ahamiyatli xususiyatlari izlanish maqsadiga mos ravishda modelga kiritilgan bo‗lishi 
kerak.

Download 2,88 Mb.
1   ...   22   23   24   25   26   27   28   29   ...   105




Download 2,88 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



 Iqtisodiy tizimlarni boshqarishda matematik usullarning o„rni

Download 2,88 Mb.
Pdf ko'rish