O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi tоshkеnt dаvlаt iqtisоdiyot universitеti




Download 1,08 Mb.
Pdf ko'rish
bet69/71
Sana22.12.2023
Hajmi1,08 Mb.
#127027
1   ...   63   64   65   66   67   68   69   70   71
Bog'liq
Algoritmlashtirish va dasturlash asoslari
Boshlangich, takliflar, Ernazarova Nargiza, 1271-1275, informatika fanini oqitishda innovatsion uslublarni ishlab chiqish va ularni dars jarayoniga tadbiq etish, 3-Mavzu Kaykovusning “Qobusnoma” asari va juvonmardlik tarbiyas, 1337-Текст статьи-3522-1-10-20221015, Doc2, HISOBOT (2)
Boshqarish 
operatorlari 
Operator 
manage-
ment 
Оператор 
управления 
dastur 
operatorlarini 
ketma-ket 
bajarilishini tashkil etadi. 
Chiziqli 
hisoblash 
jarayoni 
Linear 
computing 
process 
Линейный 
вычислитель
ный процесс 
shunday jarayonki, unda hisoblash-
ning barcha bosqichlari chiziqli 
ketma-ketlik ko‗rinishida bajariladi 
Dastur 
Program 
Программа 
rasmiy kompyuter tilida bayoni, 
zarur harakatlar ketma-ketligini
tushunadi
Dasturlash 
Program-
ming 
Программи-
рование 
bu shaxsiy kompyutеr dasturlash 
tilida 
algoritmni 
tasvirlash 
jarayonidir. 


124 
Funksiya 
Function 
Функция 
bu shunday qism dasturki, bunda 
bitta natija chiqadi va u funksiya 
nomida hosil bo‗ladi 
Kiritish-
chiqarish 
operatorlari 
Input/ 
output 
statement 
Оператор 
ввода-вывода 
tezkor 
xotiraga 
boshlang‗ich 
ma'lumotlarni kiritadilar va yozuvga 
chiqaruvchi 
qurilmalarga 
hisoblashlar natijasini chiqaradilar. 
Kvadrat 
matritsa 
Square 
matrix 
Квадратная 
матрица 
agar qatorlar soni ustunlar soni bilan 
teng bo‗lsa, unda matritsa kvadrat 
hisoblanadi 
Ma`lumot-
larni 
saralash 
Sorting 
data 
Сортировка 
данных 
bu axborotlarni ishlab chiqish bo‗lib, 
buning natijasida uning elementlari 
(yozuvlari) bu axborotlarning ba`zi 
bir alomatlarining miqdoriga ko‗ra 
belgilangan izchillikda joylashadilar.
Masalaning 
qo‘yilishi 
Formula-
tion of the 
problem 
Постановка 
задачи 
avvalom bor uni to‗g‗ri va ravon 
ifoda qilmoq, hamda uni to‗g‗ri 
yechish uchun qo‗yilayotgan hamma 
shartlarini aniqlash tushuniladi.
Murakkab
siklik 
algoritm 
Complex 
repeating 
algorithm 
Сложный 
циклический 
алгоритм 
unda siklning tanasi takrorlanuvchi 
hisoblash 
jarayonlaridan 
iborat 
bo‗ladi
Murakkab 
tarmoqlan-
gan 
hisoblash 
jarayoni 
A complex 
branching 
computa-
tional 
process 
Сложный 
разветвляю-
щийся 
вычислитель
ный процесс 
bitta yoki ikkala tarmoqlarda ham 
mantiqiy ifodalarni hisoblash bloklari 
bo‗ladi 
O‘zlashti-
rish 
Assign-
ment 
Оператор 
присваивания 
dasturda o‗zgaruvchilarga ma'lum 
qiymatlarni 
o‗zlashtirish 
uchun 


125 
operatorlari operator 
ishlatiladi. 
Oddiy
takrorlanuv
chi algoritm 
A simple 
cyclic 
process 
Простой 
циклический 
процесс 
unda siklning tanasi chiziqli yoki 
tarmoqlangan 
hisoblash 
jarayonlaridan iborat bo‗ladi
Oddiy 
almashuv 
(ko‘pik) 
saralash 
metodi
Method of 
sorting 
with a 
simple 
exchange 
(bubble) 
Метод 
сортировки с 
помощью 
простого 
обмена 
(пузырька) 
ushbu metodning g‗oyasi shundan 
iboratki, agar ikkita yonma yon 
turuvchi elementlar tartib bo‗yicha 
joylashmagan bo‗lsalar, unda ular 
joylarini almashtiradilar. Bu jarayon 
elementlar tartibga solinmaguncha 
takrorlanaveradi. 
Oddiy 
tanlov 
saralash 
metodi 
Sorting 
method 
with a 
simple 
choice 
Метод 
сортировки с 
помощью 
постого 
выбора 
oddiy tanlov metodining g‗oyasi 
massivning 
birinchi 
elementidan 
boshlab to massivning oxirigacha 
bo‗lgan eng kichik (eng katta) 
elementini izchil qidirish va birinchi 
elementni 
topilgan 
miqdorga 
almashtirishdan 
iborat 
bo‗ladi. 
Birinchi 
element 
eng 
kichik 
elementning o‗rniga qo‗yiladi. 
Protsedura Procedure 
Процедура 
qism dasturda bir necha natija hosil 
qilish 
kerak 
bo‗lgan 
hollarda 
ishlatiladi va u asosiy dasturda 
struktura 
bo‗yicha 
qism 
dastur 
bo‗limida, ya'ni o‗zgaruvchilar va 
operatorlar bloki bo‗limlari orasida 
tasvirlanadi 
Qism dastur 
Subpro-
gramme 
Подпрограм-
ма 
dasturning 
ixtiyoriy 
qismidan 
murojaat qilib, bir necha bor ishlatish 


126 
mumkin bo‗lgan operatorlar guruhi
Saralash 
Sorting 
Сортировка 
informatika 
va 
hisoblash 
matematikasining 
eng 
muhim 
vazifasi 
bo‗lib, 

algoritmik 
masalalarning 
yechishning 
ko‗p 
resurslar talab qiluvchi usullariga 
kiradi.
Shartli 
o‘tish 
operatori 
Conditio-
nal branch 
operator 
Оператор 
условного 
перехода 
ushbu operator yordamida dasturda 
boshqaruvni ma'lum shart asosida u 
yoki bu tarmoqqa uzatish jarayoni 
amalga oshiriladi 
Shartsiz 
o‘tish 
operatori 
The 
uncondi-
tional 
branch 
operator 
Оператор 
безусловного 
перехода 
ushbu operator yordamida dasturda 
boshqaruvni to‗g‗ridan-to‗g‗ri biron-
bir operatorga uzatish, ya'ni 
dasturning bajarilish ketma-ketligini 
buzish jarayoni amalga oshiriladi 
Sikl 
parametri 
Cycle 
parameter 
Параметр 
цикла 
bu takrorlanish ichida qiymatlari 
o‗zgarib boradigan o‗zgaruvchisi
Siklning 
tanasi 
Body of the 
cycle 
Тело цикла 
hisoblash jarayonlarini ko‗p marta 
qaytariladigan qismi. 
Sozlash 
Debugging 
Отладка 
bu dasturdagi xatoliklarni aniqlash va 
ularni to‗g‗rilash jarayoni. 
Takrorla-
nuvchi 
(siklik) 
hisoblash 
jarayonlari 
Repeating 
(cyclic) 
computing 
process 
Повторяю-
щийся 
(цикличекий) 
вычисли-
тельный 
процесс 
hisoblash bosqichlarini ko‗p marta 
qaytarishi mumkin bo‗lgan hisoblash 
jarayonlari. 


127 
Tanlash 
operatori 
Selection 
operator 
Оператор 
выбора 
tarmoqlanish jarayonini berilgan bir 
necha operatordan birini tanlash yo‗li 
bilan amalga oshiradi 
Tаrmоqlаn-
gаn 
hisоblаsh 
jаrаyoni 
Branching 
Computing 
Process 
Разветвляю-
щийся 
вычислитель
ный процесс 
shunday jarayonki, unda u birlamchi 
yoki oraliq ma‘lumotlar 
xususiyatidan kelib chiqqan holda bir 
yoki bir necha yo‗nalish bo‗yicha 
bajarilishi mumkin bo‗ladi. 
Оpеrаtоr 
Operator 
Оператор 
kоmpyutеr dаsturi bаjаrilаyotgаndа 
mа‘lum bir hаrа-kаtlаrni аmаlgа 
оshirish bo`yichа ko`rsаtmа bеrаdi.
 


128 
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO`YXATI
 
Asosiy adabiyotlar 
 
1. Algoritmlash va dasturlash asoslari: kasb-hunar kollejlari uchun o‗quv 
qo‗llanma/A.R. Azamatov; O‗zbekiston Respublikasi Oliy va o‗rta maxsus ta‘lim 
vazirligi, O‗rta maxsus, kasb-hunar ta‘limi markazi. To‗rtinchi nashri. – T.: Cho‗lpon 
nomidagi nashriyot-matbaa ijodiy uyi, 2013. – 232 b.
2. J.B.Dixit. Fundamental of computer programming and IT. – Laxmi 
Publication Pvt. Ltd., 2011. – 557 p. 
3. R.Dadabayeva, Sh.Nasridinova, N.Shoaxmedova, L.Ibragimova, Sh.Ermatov. 
Axborot-kommunikatsion texnologiyalar va tizimlar.-T.: ―Sano-standart‖ nashriyoti. 
O`quv qo`llanma. 2017-552 bet. 
4. Семакин 
И.Г., 
Шестаков 
А.П. 
Основы 
алгоритмизации 
и 
программирования Издательство: Академия. 2016 г. - 304 с. 
5. Основы алгоритмизации и программирования: учеб. пособие /Т.А. 
Жданова, Ю.С. Бузыкова.– Хабаровск: Изд-во Тихоокеан. гос.ун-та, 2011.– 56 с.
6. Основы алгоритмизации и программирования : учебное пособие /Г. Р. 
Кадырова. – Ульяновск : УлГТУ, 2014. – 95 с.
7. Основы алгоритмизации: учеб.-метод. пособие для студ. оч. и заоч. 
обуч. технич. специальностей/ В.И. Логинов, Л.Н. Шемагина. – Н. Новгород: 
Изд-во ФГОУ ВПО«ВГАВТ», 2010. – 81 с. 
8. Трофимов В.В., Павловская Т.А. Алгоритмизация и программирование. 
Учебник для академического бакалавриата. Издательство: Москва – ЮРАЙТ. 
2018 г. - 137 с. 

Download 1,08 Mb.
1   ...   63   64   65   66   67   68   69   70   71




Download 1,08 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi tоshkеnt dаvlаt iqtisоdiyot universitеti

Download 1,08 Mb.
Pdf ko'rish