65
2. Informatika o’qitishda didaktik o’yin texnologiyalari to’g’risidagi tushunchalarni
farqlay oladilar.
2-asosiy savol bayoni: Didaktik o’yinli mashg’ulotlar. Ta`lim jarayonida didaktik
o’yinli texnologiyalar didaktik o’yinli dars shaklida qo’llaniladi. Ushbu darslarda
talabalarning bilim olish jarayoni o’yin faoliyati orqali uyg’unlashtiriladi. Shu sababli
talabalarning ta`lim olish faoliyati o’yin faoliyati bilan uyg’unlashgan darslar didaktik
o’yinli darslar deb ataladi.
Inson hayotida o’yin faoliyati orqali quyidagi vazifalar amalga oshiriladi:
- o’yin faoliyati orqali shaxsning o’qishga, mehnatga bo’lgan qiziqishi ortadi;
- o’yin davomida shaxsning muloqotga kirishishi ya`ni, kommunikativ — muloqot
madaniyatini egallashi uchun yordam beriladi;
- shaxsning o’z iqtidori, qiziqishi, bilimi va o’zligini namoyon etishiga imkon
yaratiladi;
- hayotda va o’yin jarayonida yuz beradigan turli qiyinchiliklarni engish va mo’ljalni
to’g’ri olish ko’nikmalarining tarkib topishiga yordam beradi;
- o’yin jarayonida ijtimoiy normalarga mos xulq-atvorni egallash, kamchiliklarga
barham berish imkoniyati yaratiladi;
- shaxsning ijobiy fazilatlarini shakllantirishga zamin tayyorlaydi;
- insoniyat uchun ahamiyatli bo’lgan qadriyatlar tizimi, ayniqsa, ijtimoiy, ma`naviy-
madaniy, milliy va umuminsoniy qadriyatlarni o’rganishga e`tibor qaratiladi;
- o’yin ishtirokchilarida jamoaviy muloqot madaniyatini rivojlantirish ko’zda tutiladi.
Didaktik o’yinli mashg’ulotlarni talabalarning bilim olish va o’yin faoliyatining
uyg’unligiga qarab: syujetli-rolli o’yinlar, ijodiy o’yinlar, ishbilarmonlar o’yini,
konferentsiyalar, o’yin-mashqlarga ajratish mumkin.
O`qituvchi-pedagog avval talabalarni individual(yakka tartibdagi), so’ngra guruhli
o’yinlarga tayyorlashi va uni o’tkazishi, o’yin muvaflFaqiyatli chiqqandan so’ng esa,
ularni ommaviy o’yinlarga tayyorlashi lozim. Chunki talabalar didaktik o’yinli
mashg’ulotlarda faol ishtirok etishlari uchun zaruriy bilim, ko’nikma va malakalarga ega
bo’lishlari, bundan tashqari, guruh jamoasi o’rtasida hamkorlik, o’zaro yordam vujudga
kelishi lozim.
O`qituvchi-pedagog
didaktik
o’yinli mashg’ulotlarni o’tkazishga qizg’in
tayyorgarlik ko’rishi va uni o’tkazishda quyidagi didaktik talablarga rioya qilishi talab
etiladi:
1. Didaktik o’yinli mashg’ulotlar dasturda qayd etilgan mavzularning ta`limiy,
tarbiyaviy va rivojlantiruvchi maqsad hamda vazifalarini hal qilishga qaratilgan bo’lishi;
. 2. Jamiyatdagi va kundalik hayotdagi muhim muammolarga bag’ishlanib, ular o’yin
davomida hal qilinishi;
3. Barkamol shaxsni tarbiyalash tamoyillariga va sharqona odob - axloq normalariga
mos kelishi;
4. O`yin tuzilishi jihatidan mantiqiy ketma-ketlikda bo’lishi;
5. Mashg’ulotlar davomida didaktik printsiplarga amal qilinishi va eng kam vaqt
sarflanishiga erishishi kerak.
Quyida “Informatika”* fanini o’qitishda tashkil etish va o’tkazish mumkin bo’lgan
didaktik o’yinli mashg’ulotlardan ayrimlarining tafsilotlari keltiriladi.
Didaktik o’yinli mashg’ulotlar orasida
konferentsiya mashg’ulotlari ham muhim
o’rin tutadi.
66
Konferentsiya mashg’ulotlari talabalarning bilish faoliyatini faollashtirishda,
ilmiy dunyoqarashini kengaytirishda, qo’shimcha va mahalliy materiallari bilan
tanishtirishda, ilmiy va ilmiy-ommabop adabiyotlar bilan mustaqil ishlash ko’nikma va
malakalarini orttirish, mustaqil hayotga ongli tayyorlashda muhim ahamiyat kasb etadi.
Konferentsiya mashg’ulotini o’tishdan avval mashg’ulot mavzusini, maqsad va
vazifalarini belgilab, shu mavzuga oid qo’shimcha ilmiy, ilmiy-ommabop adabiyotlar
ko’zdan kechiriladi. Mashg’u-lotni o’tkazishdan 1 hafta oldin mashg’ulot mavzusi e`lon
qilinib, unga tayyorgarlik ko’rish uchun adabiyotlar tavsiya etiladi. Ushbu mashg’ulotda
«Olimlar» rolini tanlash, mavzuni har tomonlama yoritish, ma`ruza tayyorlash
talabalarning ixtiyorida bo’ladi.
Ilmiy konferentsiya mashg’ulotini quyidagicha o’tkazish tavsiya etiladi:
I. O`qituvchining kirish so’zi. Bunda o’qituvchi mashg’ulotning mavzusi, maqsadi va
vazifalari,
tegishli rollarni bajaruvchi «Olimlar» bilan talabalarni tanishtiradi.
II. Ilmiy ma`ruzalarni tinglash. «Olimlar» mavzu yuzasidan tayyorlagan ma`ruzalarini
taqdimot
va ko’rgazmali qurollar asosida bayon qiladilar.
