Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta‘limi vazirligi navoiy davlat pedagogika instituti fizika – matematika fakulteti

Download 3,81 Mb. Pdf ko'rish
bet	112/193
Sana	13.05.2024
Hajmi	3,81 Mb.
	#230005

1 ... 108 109 110 111 112 113 114 115 ... 193

Bog'liq
Majmua IVRT 1-SEMestr 123

Ekspert tizimlarining predmet sohalari va strukturasi

Ma‘lumotlar ustida ish yuritish
Iyerarxik tashkil qilingan ma‘lumotlar bilan ish yuritishda quyidagi operatorlarni misol
tariqasida namuna qilib olish mumkin:

MBda ko‗rsatilgan daraxtni topish;

Bir daraxtdan ikkinchisiga o‗tish;

Bitta yozuvdan boshqa daraxt ichiga kirish (masalan, bo‗limdan – birinchi xodimga);

Bitta yozuvdan ierarxiya tartibida boshqasiga o‗tish;

Yangi yozuvni ko‗rsatilgan o ‗ringa qo‗yish;

Joriy yozuvni o‗chirish;

Butunlikni chegaralash.
Ekspert tizimlarining predmet sohalari va strukturasi
Hozirgi davrda ekspert tizimlarining yaratish iqtisodchilar, moliyachilar, muhandislar, haqimlar,
psixologlar, dasturchilar, tilshunoslar kabilarning keng qatlamlarida katta qiziqish uyg‗otmoqda.
Afsuski, ushbu qiziqish bush moddiy ta‘minotga ega o‗quv qo‗llanmalari va maxsus adabiet
yetishmasligi, sun‘iy intellekt ishchi stanstiyalari va simvoli prostessorlar yo‗qligi, ushbu sohadagi
izlanishlarni kam moliya bilan ta‘minlanganligi, ekspert tizimlar tuzish uchun dastur ta‘minotini
kamligi katta ta‘sir qilmoqda.
Shuning uchun muloqot tizimlari va amaliy dastur paketlariga o‗xshash va soxta ekspert tizimlari
tarqalmoqda, ular foydalanuvchilar ko‗z o‗ngida kelajagi porloq yo‗nalishning rolini kamaytirmoqda.
Ekspert tizimlari tuzish uchun yuqori darajadagi professional mutaxassislar zarur, ular sun‘iy intellekt
sohasida ham mutaxassis bo‗lishi kerak, bundaylarni esa oliy ta‘lim muassasalari kam etkazmoqda.
Zamonaviy ekspert tizimlari tajribani ko‗paytirish va iqtisodning barcha sohalaridagi mutaxassislar
ishlarini amallashtirishda keng qo‗llaniladi. An‘anaga ko‗ra bilimlar ikki xil ko‗rinishda bo‗ladi: jamoa
va shaxsiy tajriba bilimlari.
Agar aksariyat bilimlar jamoa tajribasi asosida yetgan bo‗lsa, (masalan, oliy matematika), bunday
predmet sohasi ekspert tizimi tuzishga muhtoj emas.
Agar predmet sohasida bilimlarning aksariyat qismi yuqori darajadagi mutaxassislar tajribasidan
iborat bo‗lsa, va bilimlar kam strukturlashtirilgan bo‗lsa, bunday sohalar ekspert tizimlariga muhtoj
bo‗ladi.
Ekspert tizimining umumiy strukturasi.

Ekspert tizimlari bu murakkab dastur komplekslari, ular aniq predmet sohasidagi yuqori darajadagi
mutaxassislar bilimini yiguvchi va kichiqroq darajadagi mutaxassislar konsultatsiyasi maslahati uchun
ishlatiladigan tizimlardir.
Bilimlar mutaxassisi ekspert va bilimlar bazasi o‗rtasida bufer rolini o‗tovchi sun‘iy intellekt
bo‗yicha mutaxassis. Unga sinonimlar: kognitolog, analitik. Foydalanuvchi interfeysi ma‘lumotni
kiritish va yechimlarni olishda foydalanuvchi va ekspert o‗rtasida muloqotni amalga oshiruvchi
kompleks dastur.

Download 3,81 Mb.

1 ... 108 109 110 111 112 113 114 115 ... 193

Download 3,81 Mb.

Pdf ko'rish