O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
FARG’ONA POLITEXNIKA INSTITUTI “ISHLAB CHIQARISHDA BOSHQARUV” FAKULTETI
“ IQTISODIYOT” KAFEDRASI “EKONOMETRIKA” FANIDAN
LABORATORIYA ISHI
Bajardi: 61-19 I guruh talabasi
Maxkamov Saidafzal Saidkamol-o’gli
Qabul qildi: Rahmonnazarov P
FARG’ONA – 2021
TARMOQLARARO BALANSNING IQTISODIY-MATEMATIK MODELI (LEONTEV MODELI).
ISHNING MAQSADI
Microsoft Excel jadval redaktorida tarmoqlararo balans masalalarini yechish ko‘nikmalariga ega bo‘lish.
NAZARIY QISM
Leontev modeli yoki “xarajat-ishlab chiqarish” deb nomlanuvchi tarmoqlararo balans modelini ko‘rib chiqamiz.
Faraz qilaylik, xalq xo‘jaligining ishlab chiqarish sektori n ta tarmoqqa bo‘lingan (energetika, mashinsozlik, qishloq xo‘jaligi va xokazo).
i, i = 1, 2,…, n tarmoqni ko‘rib chiqamiz. U berilgan vaqt mobaynida (masalan, bir yil) qandaydir mahsulotni xi hajmda ishlab chiqaradiki, uni yana yalpi mahsulot deb ham atashadi. i-chi tarmoqda ishlab chiqarilgan xi mahsulot hajmining bir qismi, ya’ni xii hajmi shu tarmoqda ishlatiladi, boshqa qismi esa boshqa j = 1, 2,…, n tarmoqlarga xij hajmda ishlab chiqarishda istemol uchun ishlatiladi. yi hajmdagi boshqa qismi esa noishlab chiqarish sohalarida iste’mol uchun sarflanadi va provard istemol hajmi deyiladi. i-chi tarmoq yalpi mahsulotining yuqorida sanab o‘tilgan sohalarga taqsimlanishi balansning quyidagi nisbatiga olib keladi
xi =xi1 + xi2 +⋯+ xin + yi =
n
j =1
xij + yi
, i = 1, 2,…, n .
To‘g’ridan-to‘g’ri xarajat koeffitsientlari aij ni kiritamizki, u i-chi tarmoqning qancha birlik mahsuloti j tarmoqda bir birlik mahsulot ishlab chiqarishga sarflanishini ko‘rsatadi. U holda i tarmoqda xij hajmda ishlab chiqarilgan va j tarmoq ehtiyoji uchun sarflangan mahsulot
xij =aijx j
ga teng bo‘ladi.
Barcha tarmoqlardagi ishlab chiqarish texnologiyalari o‘zgarmas deb faraz qilsak (ko‘rib chiqilayotgan davrda), unda to‘g’ridan-to‘g’ri xarajat koeffitsentlari aij o‘zgarmas bo‘ladi. Unda Leontev modeli deb ataluvchi, quyidagi balans nisbatiga ega bo‘lamiz
n
xi =
aij x j + yi
j =1 , i = 1, 2,…, n . (1)
Yalpi mahsulot vektori X, to‘g’ridan-to‘g’ri xarajatlar matritsasi A va piravord iste’mol vektori Y ni kiritib
/ x
/ a ⋯ a
/ y
∣ 1 ∣
∣ 11
1n ∣
∣ 1 ∣
X =∣
∣
c ∣,
∣
A =∣ c %
∣
c ∣,
∣
Y =∣ c ∣
∣ ∣
∣ xn ∣
∣ an1
⋯ ann ∣
∣ yn ∣
J J J
Leontev modeli (1) ni matritsa ko‘rinishida yozish mumkin
|
