22
Jadval 3.2.
Servis va turizm muhiti korxonalari uchun STEP (ITIS) omillarning ruyxati
STEP (ITIS) tahlil
omillari
Bosqich
Mate-
matik
ko‘tish
O‘rtacha
kvadrat
siljishi
Ijtimoiy
Turmush darajasi
Ta’lim olish darajasi
Shahar va
qishloq aholisining nisbati
Aholi migratsiyasi (kuchishi)
Jamiyatning ijtimoiy tuzilishi
Texnologik
Texnika rivojlanishining umumiy darajasi
Turistik tarmoq uchun mutaxassislarni tayyorlash
Axborot texnologiyalar rivojlanishi
Transport vositalar rivojlanishi
Mehmonxona va restoran texnikasining rivojlanish darajasi
Ekologiyaga yo‘naltirilgan texnologiyalar
Niokr
moliyalashtirish
Iqtisodiy
Davlatning kredit siyosati
Davlatning soliq siyosati
Iqtisodiy o‘sish harakatchanligi
Aholining harid qobiliyati
Mamlakatda inflyatsiya darajasi
Siyosiy
Xalqaro vaziyat
Davlatdagi ichki siyosat vaziyati
Qonun yaratuvchi hokimiyatning faoliyat
samarasi
Firmaning tashqi muhiti o‘zgarmagan holda yuzaga chiqadi. Firma tashqi
muhitga ta’sir qila olmaydi va samarali faoliyati uchun unga (tashqi muhitga)
yondoshishi, doimo uning o‘zgarishlarga e’tibor berishi, oldindan o‘rganishi va o‘z
vaqtida javob berishga majbur.
Shuni aytib o‘tish kerakki, servis va turizm sohasining
korxonalari korxonaning
bevosita tashqi muhit bilan aloqa qilish tafsiloti va mazmuniga sezilarli ta’sir
o‘tkazishlari mumkin. U qo‘shimcha imkoniyatlarni shakllanishida va uning
kelgusidagi hayotda tahdidlarni bartaraf qilishda faol qatnashishi mumkin.
Tashqi tahlilning asosiy vazifasi bugungi kunda yoki kelajakda firma uchun
vujudga keladigan imkoniyatlar va tahdidlarni aniqlash.
23
Korxona imkoniyatlari – sotish hajmi va foydani o‘sishiga
olib keluvchi tashqi
muhitning ijobiy omillari (yo‘nalishlari va hodisalari).
Tahdidlar bo‘lib tashqi muhitning salbiy omillari (yo‘nalishlar va hodisalar)
hisoblanadi, chunki ular, korxonaning mos keladigan reaksiyasi yo‘qligidan
foydalanib, sotish hajmi va foydani ahamiyatli darajada pasayishiga olib kelishi
mumkin.
Muvaffaqiyatli marketing faoliyati uchun firma
kelajakda ruy beradigan
qiyinchiliklarni hamda paydo bo‘ladigan yangi imkoniyatlarni oldindan bilishi zarur.
Tahdidlarga bardosh beri shva imkoniyatlardan to‘liq darajada foydalanish
uchun, ular to‘g‘risida faqat bilimga ega bo‘lish yetarli bo‘lmaydi. Tahdiddan
xabardor bo‘lib, unga qarshilik ko‘rsatilmaslik mag‘lubiyatga olib keladi. Shu bilan
birga, yangi imkoniyatlardan xabardor bo‘lib, ularni
amalga oshirish uchun
salohiyatga ega bo‘lmaslik, ulardan foydalanish imkoniyatini yo‘qotish demakdir.
Buning uchun ham marketing tadqiqot muhitning marketing tadqiqotlari
jarayonidagi tahdid va imkoniyatlari asosida turistik korxonalarning ichki muhiti
o‘rganiladi.
Firmaning ichki muhiti o‘z mazmuni bo‘yicha tashqi muhitning intiqosi. Turistik
korxonaning ichki muhiti –
korxonaga aniq imij beradigan, uning ichidagi sub’ekt,
ob’ektlar va jarayonlarning butunligi, mohiyati bilan bu tashkilotning xo‘jalik
mexanizmi, uning tarkibi. U firmaga vaqtning ma’lum davrida faoliyat yuritish
imkoniyatni beradigan salohiyatdan iborat.
Turkorxonaning salohiyati – bozordagi raqobat afzalliklarni ta’minlaydigan
uning imkoniyatlari va yetuklarning birdamligi.
Ichki muhit tahlil ob’ektlari qo‘yidagilar bo‘ladi:
kadrlar (ularning salohiyati, malakasi; tanlash, o‘qitish va lavozimdan ko‘tarish;
mehnat natijalarni baholash va rag‘batlantirish; xodimlar o‘rtasida
munosabatlarni saqlash va mustahkamlash va h.k.).
boshqarishni tashkillashtirish (kommunikatsiya jarayonlari; tashkiliy tuzilmalar;
me’yorlar, qoidalar, mulojalar; huquq va majburiyatlarni taqsimlash; buysunish
bosqiligi);
moliya (likvidlikni, foydalilikni ta’minlash, sarmoya imkoniyatlarni yaratish);
marketing (turistik
mahsulot strategiyasi; baho strategiyasi; savdo strategiyasi;
kommunikatsion strategiyasi);
Firma o‘z (ichki) salohiyatini tahlili uning kuchli
va kuchsiz tomonlarni
aniqlash, ularning tashqi muhiti omillari bilan bog‘liqligini baholash imkoniyatini
yaratadi.
Kuchli tomonlari bu firmani raqiblardan ustun qiladigan obruyi va afzalliklari.
Salbiy tomonlari bu korxonaning to‘g‘rilashga muhtoj bo‘lgan kamchiliklari, aks
holda, raqiblar ulardan o‘z afzalliklari sifatida foydalanishi mumkin.
Amaliyotda korxonaning kuchli va kuchsiz tomonlarini
aniqlash uchun bir
nechta yondoshuv ishlatilishi mumkin:
ichki yondoshuv – tahlil asosida korxona tajribasini va xodimlarning fikrini
aniqlash;
tashqi – raqiblar bilan taqqoslash asosida;
24
me’yoriy – ekspert va maslahatchilar fikrlari asosida aniqlash.
3.3. jadvalda korxonaning kuchli va kuchsiz tomonlari, hamda tashqi muhitdagi
imkoniyatlar va tahdidlar ruyxati keltirilgan.
