|
Tochnost` - Aniqlilik matematik aniq usullar bilan MB
|
| bet | 6/27 | | Sana | 15.02.2024 | | Hajmi | 1.28 Mb. | | #156835 |
Bog'liq AmetovD Idividual loyxa 8007231, 5555, adabiyotlar, Pedagogik nazokat va odob-axloq mavzu pedagogik nazokat va odob-fayllar.org, Net600A, ReadMe UzLAp Office 2003, metall-konstruksiya, 12-Jo\'g\'rofiya maydonchasi, tirik tabiat burchagi, qiLVvWaIBpGpYYTD8xwgy8IY356OLNRoxcFoktWb, \'ruza. Kombinatorika elementlari. (2), 4 - amaliy ish, ilovepdf merged (1) (1), Rahmat5, 1-topshiriq, 3-topshiriqTochnost` - Aniqlilik matematik aniq usullar bilan MB manipulyatsiya qilinadi,
4. Sekretnost`-Maxfiylik
5. Svyazannost`-Bog’liqlik
6. Nezavisimost` -Ma’lumotlar bog’liqligi yo’qligi,
7. Ma’lumotlar bilan manipulyatsiya qilish tili.
Ba’zan, MB ishlatilishi samaradorligini oshirish maqsadida uning tuzilishi xam o’zgartirilib turiladi. Bu xolda MBning ierarxik va tarmoqli modellari vujudga keladi. MBni tashkil qilish, uni to’ldirish, nusxasini olish kabi vazifalarni bajarish uchun maxsus dastur ta’minoti bo’lish lozim. Bunday dastur ta’minoti MBBT (yuqorida qayd qilganimizdek) deyiladi. Mazkur tizimlar bir vaqtning o’zida bir necha foydalanuvchiga xizmat ko’rsata oladi, ya’ni ma’lumotlardan bir vaqtda bir necha kishining foydalanishi mumkin. Bunday MBBTlarni tashkil qilishda yuqori darajadagi dasturlash tillari: Clipper, Paradox, FoxPro lar mavjud. Bunday MBBTlardan Windows muxitida ishlash imkoniyatiga ega Microsoft Works 3.0, yangi texnologiya asosida ishlay oladigan «klient – server»-SQL Windows Solo kabilarni keltirish mumkin. Ammo, bu tillarda ishlab chiqilgan MBBT juda qimmat bo’lgani uchun Microsoft firmasi Microsoft Offise tarkibida (kichik va o’rta biznes xodimlari uchun juda qulay bo’lgan va birmuncha arzon) Microsoft Access (Access 2.0 va Access-9x) ni ishlab chiqib amaliyotga tadbiq qildi. Access dasturi Visual Basic dasturlash muxitida ijro qilingan. Access ning yana bir qo’shimcha qulayligi shundaki, bu dastur Microsoft Excel 9x, Word 9x va boshqa programmalar bilan integratsiyalangan. Shuning uchun xam u yoki bu dasturdagi ma’lumotlarni import yoki eksport qilish imkoni mavjud.[6]
Munosabatlar yordamida qurilgan ma’lumotlar bazasi yassi (ikki o’lchovli) ma’lumotlar elementlarining to’plamidan quriladi.
Munosabat yoki jadval - bu kartejlar to’plami. Agar kortejlar n-o’lchovli bo’lsa, ya’ni agar jadval n ta ustunga ega bo’lsa, munosabat n-darajali munosabat deyiladi, 2-darajali munosabat binarli, 3-darajali - ternarli, n - darajali - n-arli munosabat deyiladi.
Bir turdagi ma’lumotlar elementlarining qiymatlari to’plami ya’ni jadvalning bir ustuni domen deyiladi. j raqamli ustun j-li munosabat domeni deyiladi.
Matematikada R (Relation) berilgan n-ta ko’p S1,S2, S3,...,
Sn (shart emas xar xil bo’lishi) munosabatlar bilan aniqlanadi, agar u kortejlar to’plamini taqdim etsa, shunda xar bir kortejning birinchi elementi S1 dagi, ikkinchisi S2 dagi va hokazo.
Bunday munosabatlarni tasvirlash va ular ustida operatsiya qilishda aniq matematik belgilar mavjud, munosabatlar algebrasiga yoki hisoblab chiqiladigan munosabatlarga asoslangan. Ma’lumotlar relyatsion asoslarning ayrim afzallik (ustunlik)larini sanab o’tamiz:
Oddiyligi. Ko’pchilik ma’lumotlar tuzilishini taqdim etishda ikki o’lchovli jadvallardan foydalanish uncha tayyor bo’lmagan yoki tajribasiz foydalanuvchining ma’lumotlar asoslari bilan ishlashda - eng oddiy usullardan biri.
Ihchamligi.Proeksiyalash va bog’lash operatsiyalari munosabatlarni kesmoq va yopishtirmoqqa yo’l qo’yadiki, unda amaliy dasturlashtiruvchilar har hil fayllarni kerakli formada olishi mumkin.
Muayyanligi. Ko’zlangan maqsad bog’lanishlari asoslarida odatdagi xodisa bo’lishi mumkin qadar tushiriladi. Munosabatlar o’z tabiatiga ko’ra muayyan ma’noga ega bo’ladilar va matematik muayyan usullar bilan manipulyatsiya qilish, shunday vositalarni qo’llash: munosabatlar algebrasi va hisoblab chiqiladigan munosabatlarga asoslangan.
Maxfiyligi. Maxfiylik nazorati soddalashtiriladi. Xar bir munosabat uchun kirish imkoniyati xaqliligi beriladi. O’ziga xos maxfiylik ma’nosida ko’rsatqichlarning kirish imkoniyatini tekshirish xuquqi talab qilinadi; agar kirish imkoniyati xuquki buzilmagan bo’lsa, ko’rsatqich amaliy dasturlarni va fayllarni kiritish, ishlov berish qiymatlari kuchli o’sib ketadi; amaliy dasturlar soni o’sishi bilan, ularni kiritish xarajatlari xam juda katta bo’lib ketadi.
Bog’langanligi. Relyatsion tasavvurlar turli munosabatlar va fayllarning atributlarini o’zaro aloqadorligi to’g’risida aniq ko’rinish beradi.
Oddiy boshqarilishi. Ikki o’lchovli jadvallarni fizikaviy joylashtirish mumkin sodda bo’ladi, boshqa daraxt ko’rinishli va tarmoqli tuzilmalarga ko’ra. Xotiraning fizikaviy tashkillashtirishning yangi vositalarini ixtiro qilish natijasida joylashtirishning yangi optimal imkoniyatlari paydo bo’lmoqda.
Ma’lumotlar mustaqilligi. Qoidaga ko’ra, asoslar tuzilmasi (tuzilishi) o’sish imkoniyatiga ruxsat bermog’i kerak, ya’ni yangi atributlar va munosabatlarning ko’sqilishi. Ma’lumotlardan foydalanish usullari xam o’zgaruvchan. Yangi kortejlar qo’sqilishi va eskilari chiqarib yuborilishi mumkin. Xuddi shu narsa ma’lumotlar elementiga xam tegishli. Ma’lumotlar bazasini normallashtirilgan formada tashkil etishda mustaqil programmali ta’minoti bilan ma’lumotlarni restruktrizatsiya qilish amaliy programmalarni o’zgartirilishini talab qilmaydi. Bu ayniqsa muxim, agarda ma’lumotlar asoslari o’sishi bilan ma’lumotlarning bo’linmas elementi bo’ladi.
|
| |
