7
Avval ushbu chizmadagi sathlarga qisqacha tushuntirishlar berib o‘tamiz, so‘ngra
esa kompyuterlarning tuzilishini bunday o‘rganish bilan, nimalarga erishish
mumkinligi va kompyuter arxitekturasi deganda nimani tushunish kerakligi
haqidagi xulosalarni keltiramiz.
Nolinchi sath
- bu kompyuterning apparat taminoti sathi hisobla- nadi. Raqamli
mantiqiy sath, ya’ni nolinchi sath ob’yektlari ventillar, ya’ni uzgich-ulagichlar deb
ataladi.
Ular yordamida - I, ILI, NE (AND, OR, NOT) kabi oddiy mantiqiy
funksiyalar bajariladi (3.3-rasm).
Bir nechta ventillar yordamida 0 va 1 raqamlarini saqlay oladigan 1 bitli xotira
elementlari, ya’ni triggerlar hosil qilinadi. Masalan SR, JK, T va D kabi triggerlar
(3.4-rasm). Umuman kompyuter ham - ventillardan tashkil topgandir.
8
3.3-rasm. Asosiy mantiqiy elementlar.
3.4-rasm. SR triggeri.
Guruhlarga birlashtirilgan xotira
elementlari esa, registrlarni hosil qiladi.
Registrlar 8, 16, 32 yoki 64 bit uzunliklarga ega bo‘lishlari mumkin (3.5-rasm).
Kompyuterning qanday tuzilganligi va qanday ishlashini o‘rganishda juda ko‘p
marotaba so‘zga olinadigan tushunchalardan biri - bu registrlar hisoblanadi.
Kompyuterda va protsessorning ichida kechayotgan, ma’lumotlarni ishlash
jarayonlarini
amalga oshirishda ham, turli xil vazifalarni bajarish uchun
modjallangan registrlardan foydalaniladi.
