O‘zbekiston respublikаsi raqamli texnologiyalаr vаzirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti samarqand filiali

11 
Uchinchi sath
- operatsion tizim sathi. Ushbu sath gibrid sath hisoblanadi. 
Operatsion tizim sathining bunday deb atalishiga sabab, uning tilidagi ko‘pchilik 
buyruqlar, undan pastroqda joylashgan buyruqlar to‘plami arxitekturasi sathida 
ham, mavjuddir. Biron bir sathga tegishli buyruqlar, boshqa bir sathda ham 
ifodalanishi va ishlatilishi mumkin 
To‘rtinchi sath
- turli xil protsessorlar uchun ishlab chiqilgan turli xil assembler 
tillaridan iborat bo‘ladi. Beshinchi sath esa amaliy dasturchilar uchun 
modjallangan yuqori sath tillari - C, C++, Java kabi tillardan tashkil topgan 
bo‘ladi. 
Kompyuter tuzilishini ko‘p sathli ko‘rinishda ifodalanishi va sathlarga oid 
muhokamalarni shu erda to‘xtatib, kompyuter arxitekturasini o‘rganishda muhim 
hisoblangan ba’zi bir xulosalarni keltirib o‘tamiz. Shunday qilib, hozirgi 
kompyuterlar bir-nechta sathlarning iyerarxik tuzilishi shaklida loyihalanadi va 
ishlab chiqariladi. Har bir sath turli xil ob’yektlarning va amallarning ma’lum bir 
abstraksiyasini, ya’ni ma’lum darajadagi ko‘rinishini ifoda etadi. Kompyuterlar 
tuzilishini bunday o‘rganish bilan biz, murakkab bo‘lgan jihatlarni tushunish 
uchun, nisbatan soddaroq ko‘rinishda ifodalash va tushunish imkoniyatiga ega 
bo‘lamiz. 
Yuqorida keltirilgan har bir sathga tegishli bo‘lgan ma’lumotlar, amallar va ta
vsiflar xillarining to‘plami arxitektura deb ataladi. Arxitektura - kompyuterni 

12 
qanday dasturlanishi, ishlanishi va ishlatilishi kabi jihatlariga bog‘liq tushuncha 
hisoblanadi. Masalan, biron-bir dasturni yozish va ishlatish uchun zarur bo‘ladigan 
xotiraning hajmi haqidagi ma’lumot - bu arxitekturaning bir qismidir. Ushbu 
xotiraning qanday ishlab chiqilganligi, ya’ni unda qo‘llanilgan texnologiya esa 
arxitekturaning bir qismi hisoblanmaydi. Kompyuterning yoki kompyuter 
tizimining dasturiy elementlarini loyihalash usullarini o‘rganish bilan biz, 
kompyuter arxitekturasini o ‘rganamiz. Amaliyotda kompyuter arxitekturasi va 
kompyuterni tashkil qilish degan iboralar sinonim iboralar sifatida qo‘llaniladi. 

Download 0,74 Mb.