II-BOB Asosiy qism 2.1 Ma’lumotlar ba’zasini loyihalash. Yaxshi tuzilgan ma’lumotlar bazasi:
Ortiqcha (takrorlanuvchi) ma’lumotlarni bartaraf qilish orqali xotirani tejaydi.
Ma’lumotlarning aniqligi va yaxlitligini saqlaydi.
Ma’lumotlarga turli usullar bilan murojaat qilishni ta’minlaydi.
Samarali va foydali MBni loyihalashtirish quyidagi jarayonlarni o’z ichiga
oladi:
1.
Talablarni tahlil qilish yoki ma’lumotlar bazasining maqsadini aniqlash
2.
Ma’lumotlarni jadvallarga ajratish
3.
Asosiy kalitlarni (primary key) ko’rsatish va munosabatlarni tahlil
qilish
4.
Jadvallarni standartlashtirish uchun normallashtirish
Keling, har bir qadamni batafsil ko’rib chiqaylik. Maʼlumotlar bazasining turli
modellari juda ham koʻp, biz esa ushbu qo’llanmada eng koʻp ishlatiladigan
relyatsion ma’lumotlar bazasi modelidan (
relational model ) foydalanamiz.
Yuqoridagi jarayonlarni koʻrishdan avval Relational Model bilan tanishaylik.
Relational Database Model
Eng keng tarqalgan model,
relyatsion model , ma’lumotlarni jadvallarga
ajratadi. Har bir jadval ustunlar va qatorlardan iborat. Har bir ustunda biror
obyektga oid atributlar keltirilgan, masalan mahsulot narx, foydalanuvchi ismi yoki
tug’ilgan sanasi, pochta indeksi va hokazo. Bu atributlar birgalikda
domen deb
ataladi. Jadvalning qatorlari esa aynan bitta obyekt (buyum, shaxs, joy) haqidagi
maʼlumotlarni saqlaydi.
Quyida biz Do’kon sotuvchilari va maxsulot DataBase haqida maʼlumot
olishimiz mumkin. Jadvaladagi ID, Ism, Familiya, Telefon sotuvchining
attributlari hisoblanadi. Birgalikda esa attributlar
domen deb ataladi.
11
1.1-rasm
.
Relyatsion model uchun namuna. Namunada hr bir ustunda atributlar
keltirilgan.
MAʼLUMOTLAR BAZASINI LOYIHALASH.
MB
bir
nechta
jadvallardan
iborat
boʻlishi
tabiiy.
Misol
uchun
Mahsulotlar
haqidagi
maʼlumotlarni
saqlash
uchun
alohida
jadval, Xaridlar uchun alohida jadval, Mijozlar uchun alhoida jadval va hokazo.
Biror jadvalni boshqa jadvlaga bogʻlash uchun jadval attributlaridan biri (yoki
attriburtlar birikmasi)
