268
Dunyodagi suveren fondlarni moliyaviy holatini quyidagi ilovada
ko‘rishimiz mumkin bo‘ladi.
Ilovada keltirilgan ma’lumotlarni tahlil qilish quyidagi xulosalar
chiqarish imkonini beradi:
-
dunyodagi har beshinchi davlat o‘zining suveren
fondiga ega;
-
Birlashgan Arab Amirliklari – uzoq yillar davomida suveren
fondlar aktivlari bo‘yicha yetakchilik qilib kelgan. So‘ngi yillarda
Xitoy fondlari moliyaviy va investitsiya
hajmini jadal ravishda
kengaytirmoqda. Buning xususiyatli jihati shundaki BAA suveren
fondlari aktivlari xomashyo mahsulotlar realizatsiya natijasida
shaklangan, Xitoy suveren fondlari asosan
xomashyo mahsullotlariga
bog‘liq bo‘lmagan zaxiralar hisobiga kengaymoqda;
-
Dunyodagi suveren fondlar jami aktivlarining qariyb 90 foizini
25% davlatlardagi suveren fondlarda yig‘ilgan;
-
Sobiq Sovet Ittifoqi davlatlaridan eng katta aktivlarga ega
suveren fondlar Qozog‘iston va Rossiya Federatsiyasiga to‘g‘ri kelib,
bu davlatlarning suveren fondlari moliyaviy aktivlari bo‘yicha
yetakchi o‘rinlarda turadi.
Suveren fondlar institutining yondashuvlariga ko‘ra, suveren
fondlar faoliyatini baholashning asosiy
mezonlari sifatida ochiqlik
darajasi, investitsion portfel daromadliligi darajasi va aktivlari hajmi
hisoblanadi. Bunga qo‘shimcha ravishda,
fond tashkil etilgan yili,
ya’ni qisqa muddatlarda o‘z aktivlar hajmini oshirish me’zoni
kiritiladi.
Suveren fondlar faoliyati transparentligi yoki axborot shaffofligi
darajasi tushunarli ko‘rsatkichi sifatida farovonlik suveren fondlari
instituti xodimlari – Karl Linaburg va Maykl Maduell tomonidan
ishlab chiqilgan Linaburg-Maduell transparentlik indeksi (Linaburg-
Maduell Transparency Index) ko‘rsatkichidan
foydalanish taklif
etiladi.
Indeks Santyago tamoyillariga asoslangan shaffoflik o‘nta asosiy
tamoyillarini bajarish darajasi bo‘yicha fondlarni ranglarga ajratishga
asoslanadi. Har bir tamoyilni bajarganlik uchun suveren fond rangiga 1
punkt qo‘shiladi. Bu tamoyillarni quyidagi jadvaldan ko‘rishimiz
mumkin.
