|
Impulsning saqlanish qonunini nimadan iborat?
|
| bet | 6/7 | | Sana | 11.01.2024 | | Hajmi | 1,16 Mb. | | #134533 |
Bog'liq Impulsning-saqlanish-qonuni.-ochiq-dars-ishlanmasi (1) kinematika, noananavi-energiya-manbalari, Sanjar Abrayev fizika, noananavi-energiya-manbalari (1), 783710Impulsning saqlanish qonunini nimadan iborat?
Yuqoridagi yopiq sistemada ikki jismning o`zaro ta`sirlashishi natijasida impulslarining saqlanishini ko`rdik.
Yopiq sistema hosil qiluvchi jismlar impulslarining vektor yig`indisi bu sistemadagi jismlarning o’zaro ta’sirlashishi va vaqt o’tishidan qat’iy nazar o`zgarmas bo`lib qolaveradi.
Bu qonun impulsning saqlanish qonuni deyiladi.
Impulsning saqlanish qonuniga ko’ra uning ifodasi quyidagi ko’rinishda yoziladi:
m1u1+ m2u 2 = const
Jismlar to’g’ri chiziq bo’ylab harakatlanganda , impulsning saqlanish qonunini skalyar shaklda yozish mumkin.
m1u1+ m2u2=m1u¢1+ m2u¢2
Bunda – jismlar to’qnashguncha va to’qnashgan-dan keyingi impulslarni tenglashtiramiz
Impulsning saqlanish qonunini texnikada va hayotda qo‘llanilishi
Impulsning saqlanish qonuni tabiatda va texnikada keng qo`lla-
niladi. Masalan: miltiq va stvoldagi o`q, raketa qobig`i va undagi
yoqilg`i, Quyosh va Sayyoralar.
Reaktiv harakatda bu qonunning tatbiqi yaqqol namoyon bo’ladi. Raketalarning kosmik parvozini rejalashtirishda yoqilg’i sarfi hisobotini olishda impulsning saqlanish qonunidan foydalaniladi.
Xalq sayillarida ajoyib tomosha ko’rsatiladi. Yerda yotgan polvon ustiga katta temir bo’lagi qo’yiladi va bu temirga bolg’a bilan uriladi. Tomoshabinlar polvon qanday qilib bolg’a zarbiga chidaganligiga hayron qolishadi. Aslida temir bo’lagi massasi bolg’a massasidan necha marta katta bo’lsa, temir bo’lagi olgan tezlik bolg’a tezligidan shuncha marta kichik bo’ladi. Shuning uchun katta, ammo polvonni bosib qolmaydigan temir bo’lagi tanlab olinadi.
|
| |
