14
• Mintaqaviy muvofiqlashtiruvchi qo‘llanma.
• Maktab koordinatori uchun qo‘llanma.
• O‘quv qo‘llanma.
• Ishni baholash va javoblarni kodlash bo‘yicha qo‘llanma.
Tadqiqotning har bir ishtirokchisiga matnlar va ularga topshiriqlar berilgan
daftar beriladi. Birinchi matn - bu fantastika
yoki kulgili hikoyalar, tasvir yoki
ertak, ikkinchisi - ma’lumotli (ko‘pincha hayvonlar haqidagi hikoya). Har bir
matnga 12-15 ta savol-topshiriqlar ilova qilinadi.
Ishtorokchilarga barcha ishlarni bajarish uchun 80 daqiqa vaqt beriladi (har
biri tanaffus bilan 40 daqiqadan iborat).
O‘quvchilarning matnni o‘qish va tushunish darajasi sifatini aniqlash va
baholash me’zonlari
PIRLS tadqiqotlarida darsda o‘quvchilar tomonidan eng ko‘p
qo‘llaniladigan o‘qishning quyidagi ikki turi o‘rganiladi:
1. Adabiy kitobxonlik malakasini egallash maqsadidagi o‘qish.
2. Mazmunni tushunish va amalda foydalanish maqsadidagi o‘qish.
O‘quvchilarga ikki xil topshiriq beriladi:
1. Adabiy o‘qish tajribasini o‘rganish;
2. Axborotni ishlab chiqish va undan foydalanish.
O‘qish savodxonligining asosi matnlar bilan to‘liq ishlash uchun zarur
bo‘lgan o‘qish qobiliyatlarini shakllantirishdir. Bu o‘quvchi tomonidan kerakli
ma’lumotlarni
topish va tarqatish, matnning ma’lum qismi bo‘yicha xulosalar
chiqarish, asosiy belgilarning harakatlarini sharhlash,
matn namunalari va matn
tuzilishini dastlabki tahlil qilish bilan tasdiqlash.
PIRLS o‘rganish monitoringi bo‘lganligi va uning asosiy vazifalaridan biri
o‘qish sifati dinamikasini o‘rganish bo‘lganligi sababli, o‘qish uchun zarur shart
bu har bir qismda matnlar va ularga berilgan topshiriqlarning bir qismini qayta
ishlatishdir.
Tadqiqot ishtirokchilarining o‘quv va o‘qishdagi yutuqlarini baholash
o‘quvchilarning o‘qish ko‘nikmalarining muayyan darajalariga asoslangan holda
maktab ta’limi sifatini baholash sohasidagi xalqaro ekspertlarning ko‘rsatmalariga
15
muvofiq amalga oshiriladi. Ushbu darajalar ishda
taklif qilingan matn bilan
ishlashda turli murakkablikdagi o‘quvchilarning o‘quv faoliyatini tavsiflaydi.
Aniq darajadagi mezonlar sizga bolalarning natijalarini statistik jihatdan alohida
guruhlarga ajratish imkonini beradi, ularning tayyorgarligini o‘qish savodxonligi
jihatidan ma’lum darajani tavsiflovchi aniq vazifalar yordamida tasvirlash
mumkin.
Bajarilgan ishlarni baholash tizimi sifatli
va miqdoriy baholashni
birlashtiradi. PIRLSni baholash 1000 balli shkala bo‘yicha amalga oshiriladi
(asosan davlatlar natijalari 300 dan 700 ballgacha).
O‘rtacha qiymat - 500 ball, standart og‘ish - 100 ball. Har bir topshiriq
uchun topshiriqning qiyinligiga qarab ma’lum ball beriladi.
Xalqaro ekspertlar
o‘qish savodxonligini badiiy va axborotli matnlarni o‘qish sifatini va o‘qish
qobiliyatining individual guruhlarini baholash ko‘lamiga muvofiq baholaydilar.
PIRLS tadqiqotlarida xalqaro miqyosda hammasi bo‘lib, to‘rtta daraja
ko‘rsatilgan
:
1. Eng yuqori daraja
625 ball
