Fakultativ mashg‘ulotlarning didaktik maqsadi
Biologiya fanining turli sohalari bо‘yicha о‘quvchilarning
bilimlarini chuqurlashtirish va kengaytirish, biologiyani о‘rganishga
bо‘lgan qiziqishlarini rivojlantirish, uzluksiz ta’lim tizimining keyingi
turlarida о‘qishni davom ettirish uchun tanlashga yordam berish;
199
О‘quvchilarning dunyoqarashini kengaytirish, tabiatning moddiy
birligini uning yaxlitligini ilmiy tasavvur qilish, tabiatda sodir
bо‘layotgan voqea va hodisalarning tabiiy-ilmiy sabablarini bilish,
sabab-oqibat bog‘lanishlarini tushunishga imkon yaratish;
О‘simliklarni parvarish qilish va hayvonlarni boqishning ilmiy
asoslariga e’tiborni qaratish, о‘quvchilarni mavsumiy dala ishlariga,
maktab tajriba yer maydonchalarida, bog‘ va poliz ekinlari
maydonlaridagi ishlarga jalb etish orqali ularning kasb tanlashiga,
jumladan, qishloq xо‘jalik, meditsina, veterinariya kabi ixtisosliklar
bilan tanishishiga sharoit yaratish;
О‘quvchilarning ekologik madaniyatini takomillashtirish, tabiatga
nisbatan ongli va omilkorona munosabatini tarkib toptirish;
О‘quvchilarning о‘z organizmi, sog‘ligini asrash, profilaktika
chora-tadbirlari, vrach kelguncha birinchi yordam kо‘rsatish, sanoat
korxonalari va qishloq xо‘jaligi ishlab chiqarishidagi xavfsizlik chora-
tadbirlari, ishni ilmiy asosda tashkil etish haqidagi bilimlarini
kengaytirish;
О‘quvchilarning gigiyenik ta’lim-tarbiyasini amalga oshirish,
gipodinamiya (kam harakat qilish), chekish, alkogol, notо‘g‘ri
ovqatlanish, kun tartibiga amal qilmaslikning zararini tushuntirishga
yordam berish;
О‘quvchilarda sharqona odob-axloq, insoniy fazilatlarni shakllanti-
rish, ular ongi va qalbiga milliy istiqlol g‘oyalarini singdirish, milliy va
umuminsoniy qadriyatlarga hurmat, Ona Vatanga sadoqat ruhida
tarbiyalash sanaladi.
Umumiy о‘rta ta’lim maktablarida biologiyadan quyidagi
fakultativ mashg‘ulotlar tashkil etish tavsiya etiladi.
20-jadval
№ Fakultativ mashg‘ulotlar
Soatlar
Sinflar
1 О‘simliklar hayoti
34
VI sinf
2 Hayvonlar hayoti
34
VII sinf
3 Odam fiziologiyasi
68
VIII sinf
4 Ekologiya asoslari va tabiatni muhofaza qilish
34
VIII sinf
5 Oliy nerv faoliyati fiziologiyasi
34
VIII sinf
6 Qishloq xо‘jaligi hayvonlari fiziologiyasi va zootexnika asoslari
34
IX sinf
7 Umumiy biologiya
68
IX sinf
8 Genetika va seleksiya asoslari
68
IX sinf
200
О‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi muassasalarida biologiyadan
quyidagi fakultativ mashg‘ulotlar tashkil etish tavsiya etiladi.
21-jadval
№
Fakultativ mashg‘ulotlar
Soatlar
Bosqichlar
1
Organik olam evolyutsiyasi
68
I-kurs
2
Genetika va seleksiya asoslari
68
I-kurs
3
Molekulyar biologiya
68
I-kurs
4
Biotexnologiya asoslari
68
I-kurs
Fakultativ mashg‘ulotlarning xilma-xilligi о‘quvchilarning qiziqish
va ehtiyojlarini tо‘laroq qondirish, biologiya fanining eng istiqbolli
yо‘nalishlari, biologiyaning ilmiy-tadqiqot metodlari bilan tanishtirish,
biologiyaga doir bilimlarni amaliyotga qо‘llash va mahalliy sharoitning
kadrlarga bо‘lgan ehtiyojlarini qoplash imkonini beradi.
Quyida VI-sinflar uchun mо‘ljallangan “О‘simliklar hayoti”
fakultativ mashg‘ulotining mazmuni beriladi.
“О‘simliklar hayoti” fakultativ mashg‘uloti kursini о‘rganish
о‘quvchilarni о‘simliklarning hayotiy jarayonlari, yovvoyi va madaniy
vakillarining xilma-xilligi, inson hayoti va tabiatdagi ahamiyati bilan
tanishtirish, tabiiy biogeotsenozlardagi о‘zaro aloqalar haqidagi bilimlarni
chuqurlashtirishga imkon beradi.
О‘simliklarning tarixiy rivojlanishi, о‘simlik organizmining
hujayraviy tuzilishi va hayotiy jarayonlarning moddiy asoslari haqidagi
bilimlar о‘quvchilarning ilmiy dunyoqarashini shakllantirish uchun asos
bо‘lib xizmat qiladi.
О‘simliklarning tabiatdagi va inson hayotidagi ahamiyati, inson
faoliyatining о‘simliklarning alohida turlariga va tabiiy guruhlarning
yashash muhitiga ta’sirini о‘rganish о‘quvchilarni tabiatga mas’uliyat bilan
munosabatda bо‘lish, ularga ekologik, iqtisodiy, estetik, axloqiy tarbiya
berish imkonini yaratadi.
О‘simliklarni ekish, parvarish qilish va kо‘paytirishning ilmiy
asoslari haqidagi bilimlarni kengaytirish о‘quvchilarning kasb ta’limiga,
mehnat va iqtisodiy tarbiyasini amalga oshirishga yordam beradi.
Kurs davomida olib borilgan mashg‘ulotlar о‘quvchilarning nafaqat
biologik bilim, kо‘nikma va malakalari, balki kuzatish va tajriba о‘tkazish,
amaliy va о‘quv mehnati kо‘nikmalarining rivojlantirishga zamin yaratadi.
201
Kursning mazmuni о‘qitishning turli shakl va metodlari: ma’ruza,
laboratoriya mashg‘ulotlari, ekskursiya, kuzatish о‘tkazish, tajriba qо‘yish,
amaliy ishlar, о‘quv tajriba yer maydonida ijtimoiy-foydali mehnatdan о‘z
о‘rnida samarali foydalanishni talab etadi.
Shuningdek,
ushbu
kursni
о‘tkazishda
о‘quvchilarning
tabiatshunoslik, geografiya va 5-sinfda botanikadan olingan bilimlari asos
bо‘lib xizmat qilishi, fanlararo va mavzulararo bog‘lanishlarni amalga
oshirish о‘qituvchining diqqat markazida bо‘lmog‘i lozim.
Umumiy о‘rta ta’lim maktablarining 6-sinf о‘quvchilari uchun
mо‘ljallangan “О‘simliklar hayoti” fakultativ mashg‘ulotini о‘tkazish 34
soatga mо‘ljallangan bо‘lib, shundan “Kirish” mavzusiga 2 soat,
“О‘simliklarning tuzilishi va hayot faoliyati” mavzusi о‘simlik hujayrasi
va tо‘qimalarining tuzilishi va hayot faoliyati, oziqlanish, о‘simliklarning
nafas olishi, о‘simliklarda moddalarning harakatlanishi, о‘simliklarning
о‘sishi, rivojlanishi va kо‘payishi kabi masalalarni qamrab olgan bо‘lib,
ularni о‘rganishga 20 soat, “О‘simliklarning xilma-xilligi. Ularning
yashash muhitiga moslashganligi” mavzusi о‘simliklar olamining xilma-
xilligi, tabiiy guruhlarda о‘simliklarning hayoti kabi masalalarni
mujassamlashtirib uni о‘rganishga 12 soat vaqt ajratilgan.
|
