3. Eritpedegi koordinatsion birikpenin` ten` salmaqlig`ina temperaturanin` ta`siri
d ln K /dT = N/RT2
(2.12) ten`lemesine saykes turaqliliq konstantasinin` temperaturag`a baylanislilig`i to`mendegi ko`riniske iye boladi.
N — kompleks payda boliu reaktsiyasinda ental`piyanin` yamasa jilliliq effektinin` o`zgeriui.
(4,7) ten`lemeden koordinatsion birikpelerdin` turaqliliq konstantasi ekzotermikaliq reaktsiyalar barisinda temperaturanin` artiui menen kemeyedi, endotermikaliqlarda bolsa, artadi. Temperatura 10°S qa ko`terilgende turaqliliq konstantasinin` o`zgeriuin 0,1 logarifmlengen birlikten u`lken emesligin ko`rsetedi. Ko`pshilik jag`daylarda bunday o`zgerislerdi esapqa almasa da boladi. Ko`pshilik aminler de basqa neytral ligandlardan kompleksler payda boliui ekzotermiyaliq reaktsiya menen baradi, onin jilliliq effekti ju`da` u`lken (40 kJ/mol` ha`m onnan joqari boladi). Bunday sistemalarg`a temperaturali du`zetiu kiritiledi.
Ko`pshilik koordinatsion birikpelerdin` turaqliliq konstantalarinin` temperaturag`a baylanislilig`i, iymek parabola ko`rinisine iye, yag`niy temperatura ta`siri tek turaqliliq konstantasi menen shegaralanip qalmaydi. Kompleks payda boliu ten` salmaqlig`i, derlik ha`r dayim kislotali-tiykarli birigiu ten` salmaqlilig`i menen quramalasadi. Bunday reaktsiyalarda ten` salmaqliq konstantasi ha`m de (2.12) ten`leme yamasa (2.14) boysinadi ha`m qa`legen reaktsiyanin` jiyindisi menen toliq bariui, reaktsiya endotermiyaliq bolg`anda temperaturanin` artiui menen artadi, reaktsiya ekzotermiyaliq bolsa kemeyedi. Bunnan tisqari, temperaturanin` artiui jan`a ximiyaliq protsesslerdin` payda boliuina alip keliui mu`mkin; ayirim ligandlardin` tarqaliui yamasa haua kislorodi menen oksidleniui yamasa kompleks payda etiushiler, polifosfatlardin gidrolizi ha`m x.t. boliui mu`mkin.
|