|
Payvandlash sifat nazorati
|
| bet | 17/107 | | Sana | 14.12.2023 | | Hajmi | 3,83 Mb. | | #118232 |
Bog'liq Payvandlash sifat nazorati UMKGamma-apparatlar. Eng oddiy ko‘rinishdagi radioizotopli defekoskop radioaktiv izotopli radioatsion kallakdan iborat bo‘lib, unga manba uzatkichi ampulaprovod va boshqarish pulti kiradi. Ishlab chiqarilayotgan defektoskoplarning barcha turlarini (3.3-jadval) shartli ravishda umumsanoat vazifalarni bajaruvchi (universal shlangli defektoskopiyalar) va frontal hamda panoramali yoritish (qulflanadigan turdagi) uchun maxsus vazifalarni bajaruvchi qurilmlarga ajratish mumkin.
Universal shlangli defektoskopiyalarda nurlanish manbai nazorat qilish zonasiga radiatsion kallakdan egiluvchan ampula provod bo‘yicha, panoramali nurlanish dastasini shakllantirib, yoki unda qolib yo‘naltirilgan nurlanish dastasi almashinuvchi kollimatsiyalovchi kallaklar yordamida uzatilishi mumkin. Bu turdagi defektoskoplarning rentgen apparatlari va boshqa turdagi gamma-defektoskoplarga nisbatan afzalliklari (universalligi va kichik gabaritli manbani 5 – 12 m masofaga uzatish mumkinligi) ularni nostatsionar sharoitlarda radiografik nazorat qilishda, ayniqsa borish qiyin bo‘lgan joylari mavjud buyumlarni nazorat qilishda ustun qiladi. Bu turdagi qurilmalarda manbani radiatsion kallak 5 dan kollimatsiolovchi kallak 7 ga uzatish (2.15-rasm) tishli uzatkich g‘ildirak 1 bilan tishlangan egiluvchan tishli tros 2 yordamida egiluvchan yoki qattiq ampula provod 6 bo‘yicha amalga oshiriladi. Bu sinfdan “Gammarid” seriyasidagi RID-41 defektoskoplari va boshqalar keng qo‘llaniladi.
2.3-jadval
MDH davlatlarda ishlab chiqarilgan ayrim gamma-apparatlarning asosiy xarakteristikalari (tavsiflari).
Apparat turi
|
Nurlanish manbai
|
Aktiv qismi
ning diametri, mm
|
Qulayligi
|
Puldan radiatsion kallakga masofa, m
|
Apparatning massasi, kg
|
YOrtitilayotgan po‘lat
ning qalinligi, mm
|
Universal shlangli
|
“Gammarid-11”
|
Tuliy-170
|
3
|
Ko‘tarib yuradigan
|
5
|
10,5
|
1 – 15
|
“Gammarid-11”
|
Seziy-137
|
3
|
>>
|
5
|
16
|
6 – 50
|
“Gammarid-11”
|
Seziy-137
|
5
|
>>
|
8
|
19
|
15 – 80
|
“Gammarid-11”
|
Seziy-137
|
5
|
>>
|
13
|
19
|
15 – 80
|
RID-41
|
Kobalt-60
|
7
|
Ko‘chma
|
50
|
45
|
30 – 200
|
Qulflanadigan
|
“Magistral-1”
|
Seziy-137
|
5
|
Ko‘chma
|
30
|
35
|
15 – 80
|
RID-12
|
Tuliy-170
|
9
|
Ko‘tarib yuradigan
|
5
|
11
|
1 – 15
|
RID-32
|
Kobalt-60
|
7
|
Ko‘chma
|
30
|
295
|
30 – 200
|
RID-44
|
Kobalt-60
|
15
|
Statsionar
|
50
|
620
|
30 – 200
|
“Gammarid-20”
|
Iridiy-192
|
3
|
Ko‘tarib yuradigan
|
8
|
15
|
6 – 60
|
“Stapel-5”
|
Iridiy-192
|
1,5
|
>>
|
3,5
|
11,5
|
6 – 40
|
“Stapel-20”
|
Iridiy-192
|
3
|
>>
|
30
|
24
|
6 – 40
|
Frontal yoritish uchun gamma defektoskoplar radiatsion-himoya zonalari o‘lchamlarining cheklanganligi tufayli universal shlangli defektoskoplarni qo‘llanish mumkin bo‘lmaganda dala, montaj qilish sharoitlarida, stapellarda, dokda yoki sexda ishlash uchun mo‘ljallangan. Frontal (yo‘naltirilgan) nurlanishli defektoskoplar neftgaz quvurlarni o‘tkazishda (“Gazoprom”), kema qurish sanoatida (“Stapel-5M” va “Stapel-20”) va katta qalinlikdagi buyumlarni nazorat qilishda juda kam mashinasozlikda (RPD-32) payvand birikmalrini nazorat qilish uchun keng qo‘llaniladi.
2.15-rasm. SHlangli “Gammarid” defektoskoplarining kinematik sxemasi:
1 - uzatuvchi g‘ildirak, 2 - uzatuvchi tros,
3 - tutashtiruvchi shlang, 4 - nurlanish manbaini tutqich, 5 - radiotsion kallak, 6 - ampuloprovod, 7 - kollimatsiyalovchi kallak.
|
2.16-rasm. Frontal va panoramali yoritish uchun “Magistral-1” defektoskopining kinematik sxemasi:
1 - boshqarish uzatmasi, 2 - uzatuvchi tros,
3 - tutashtiruvchi shlang, 4 -nurlanish manbai-tutqichi, 5 - radiatsion kallak.
|
Panoramali yoritish uchun gamma-qurilmalar magistral gazoneftquvurlari, shar yoki silindr shakldagi yuqori bosim idishlari, shuningdek g‘ovak aylanish jismlari ko‘rinishdaga boshqa buyumlar sifatini nazorat qilishda keng qo‘llaniladi.
SHlangli turdagi defektoskoplardan farqli ravishda “Magistral-1” defektoskopida nurlanish manbaini uzatish uchun (manba tutqichini radioatsion kallakdan ko‘chirish uchun) dastaki xam, elektromexanik uzatkich 1 dan ham foydalanish mumkin (3.19-rasm). Elektromexanik uzatkich kalakning truprovod (quvur) ichida 1,5 km gacha masofaga ko‘chishini ta’minlaydi.
Xorijda “Zayfert” firmasining (GFR) “Gammamet”, TK-30, Gammavolt SO-100, AGS firmasining (Fransiya) GAM-120, “Prodakts” firmasining (Angliya) Mark III va boshqa gamma-apparatlari keng qo‘llaniladi. Bu apparatlarda nurlanish manbai sifatida Iridiy-192 izotopdan foydlaniladi. Mazkur apparatlarning o‘ziga xos xususiyatlari massaning uncha katta emasligi ixchamligidir.
|
| |
