3 1- jadval
Legidovehi element!aiming belgflanishi
-
Elementning Mende
|
Metalni
|
leyev davriy
|
markalashdagi
|
sistemasidagi shattli
|
belgisi
|
belgisi
|
|
N
|
A*
|
Nb
|
Б
|
W
|
В
|
Mn
|
Г
|
Cu
|
д
|
Co
|
К
|
Mo
|
м
|
Ni
|
II
|
В
|
р
|
Si
|
с
|
Ti
|
т
|
V
|
ф
|
Cr
|
X
|
A1
|
ю
|
qo'yish mumkin emas.
Polat markasi oxiridagi A harfi uning yuqori sifatli ekanligi-ni va unda oltingugurt hamda fosfor miqdori nisbatan kam ekanligini bildiradi.
Payvandlash simlarining diametrlari esa raqam bilan ulaming markalari oldiga yozib ko'rsatiladi.
Ko‘p hollarda payvandlash simlarining markalari oxirida quyidagi harflarni uchratishimiz mumkin:
“О” - simning sirti mis qatlami bilan qoplanganini bilidiradi.
“Э” - qoplamali elektrod tayyorlashga ishlatilishini bildiradi.
“Ш” - elektr-shlak usulida eritilgan po‘latdan tayyorlangan.
“ВД” - vakuum-yoyli usulida eritilgan po‘latdan tayyorlan gan.
“ВИ" - vakuum-induksion usulida eritilgan po‘Iatdan tayyor langan.
Simning sirti toza va silliq, kuyindisiz, zanglamagan va rnoy-siz bo‘lishi kerak. Payvandlashning mexanizatsiyalashtirilgan usullarida ishlatiladigan sim sirtiga mis qoplab chiqilishi mumkin.
Payvandlash flyusJari. Payvandlash flyuslari - metall bo‘lmagan har xil elementlardan tayyorlangan bolib, uning donachalarni 0,25dan 4mm gacha boiadi. Payvandlashning mexanizatsiyalashtirilgan usuli bilan ishlashda flyuslardan foydalaniladi. Flyuslar yoy ta’siri ostida eriydi, gazli va shlakli himoyalovchi fazalarni hosil qiladi, payvandlash vannasins ifloslantiruvchi qo‘shimchalardan tozalaydi hamda oltingugurt va fosforni biriktirib olgan holda chok yuzida shlak ko rinishda qotadi.
Payvandlashda ishlatiladigan flyuslarga bir qator talablar qo‘yiladi:
Payvandlash vaqtida yoyni barqaror yonishini ta’minlash.
Ko‘zda tutilgan kimyoviy tarkibii va kerakli xususiyatga ega bo‘lgan payvand chokini ta’minlash.
Yaxshi shakllangan payvand chokini ta’minlash.
Payvand chokini nuqsonsiz bajarilishini ta’minlash.
Chok yuzasidan shlakning oson ko‘chishini ta’minlash. Yoyni barqaror yonishi flyus tarkibida yengil ionlashuvchi
komponentlar qo‘shish bilan ta’minlanadi. Payvand chokining tarkibi, asosan, payvandlanayotgan metali va elektrod
fiimlarining flyus bilan ta’sirlashishini hisobga olgan holda ta’minlanadi. Chokning vaxshi shaklianishi va chok sirtidan shlakni oson ko‘chishi flynsning fizik-kimyoviy xususiyatlarini boshqarish usuli bilan amalga oshiriladi, flyusning erish harorati, suyuq holda oqish darajasi, metall-shlak qo‘shimchalari, g‘ovaklar boimasligi, asosan, flyus tarkibiga kiritiluvchi legirlovchi va oksidsizlantiruvchi komponentlar ta’minlaydi.
Yuqorida sanab o'tilgan omiliar nazarda tutilsa, flyuslar juda xilma-xil hamda turlicha bo‘ladi va ulaming bir necha belgilari bilan tasnif lash mumkin
Flyuslarni tasniflash. Flyuslarni quyidagi asosiy belgilari bo‘yicha tasniflash mumkin:
Flyuslami tayyorlash usuli bo‘yicha: a) eritib tayyorlangan flyuslar.
b) eritmasdan tayyorlangan (sopol) flyuslar. d) flyus-pastalar.
Moljalianishi bo‘yicha: .
ma’lum bir payvandlash usuliga mo‘ljallangan (yoyli payvandlash uchun, elektr-shlak usulida payvandlash uchun).
ma’lum bir metalni payvandlash uchun (po‘latlami payvandlash uchun, aluminiyni, titanni, misni, magniyni, bronzani va hokazolarni payvandlash uchun).
3. Kimyoviy tarkibi bo'yicha:
Oksidlovchi flyuslar. Ular o'z tarkiblariga marganes va kremniy oksidlarini ko‘p miqdorda kiritgan bo'lib, payvandlash jarayonida vanna metalini qisman oksidlaydi va o‘zlari toza marganes va kremniy ko‘rinishida chok tarkibiga o‘tib, ular bilan chokni boyitadi. Oksidlovchi flyuslar, asosan, uglerodli va kamlegiriangan polatlarni payvandlashda ishiatiladi.
31
Oksidlamaydigan flyuslar. Ularning tarkibida marganes kremniy oksidlari deyarli bolmaydi, asosan, barqaror bog‘lam!i oksidlardan tashkil topgan bo‘iadi. Jumladan, kalsiy oksidi,
magniy oksidi, aluminiy oksidi va, ulardan tashqari, kalsiy ftoridi qo‘shilgan boiadi
Bunday flyuslar, asosan, o'rta va yuqori legirlangan polatlarni payvandlashda ishlatiladi.
Kislorodsiz flyuslar. Ularning tarkibi ishqoriy va yer-ishqoriy metallarining ftorli harnda xlorii tuzlaridan va tarkibida kislorod boimagan boshqa birikmalardan tashkil topgan boiadi. Bunday flyuslar kimyoviy faolligi yuqori bolgan rangli metallarni payvandlashda ishlatiladi. Jumladan, aluminiy, magniy, titan va boshqalar.
3.3. Flyus ostida payvandlash uchun jihozlar
Mexanizatsiyalashgan flyus ostida yoyii payvandlashni baja-rish uchun jihozlar jamlanmasi kerak boiadi. Bularga: ta’minlash manbayi, payvandlash apparati, mexanik jihozlar va qurilmalar kiradi. Bular buyumni yigishda aniqlik uchun va sifatli payvand birikmani hosil qilish uchun kerak. Ushbu tex-nologik jihatdan bir-biriga bog‘iiq bolgan jihozlar jamlanmasi payvandlash uskunalari deb ataladi.
|
