|
International Conference on Developments in EducationInternational Conference on Developments in Education
Hosted from Saint Petersburg, Russia
https: econferencezone.org Feb 23
rd
2023
pg. 18
usullarini oldindan belgilab olishdir. Ijodiy harakterdagi savollar o’quvchilarni
mustaqil fikrlashga undaydi. 4-sinf «O’qish» kitobidan o’rin olgan «Qodir bilan
Sobir» matni yuzasidan o’quvchilarni o’z fikrini aytishga undovchi «Sobir
o’qishdan kechikish sababini ochiq aytib to’g’ri qildimi?», «Uning o’rnida siz
bo’lganingizda nima qilardingiz?» kabi savollar o’quvchilarning fikrlash
qobiliyatlarini, og’zaki nutqini o’stiradi va matnni yaxshi o’zlashtirishlariga
yordam beradi.
O’quvchilarni savol berishga o ’rgatish.O’quvchilarni savol berishga o’rgatish
matn ustida ishlashda yaxshi natija beradi. Metodist olimlarning fikricha, to’g’ri
berilgan savolda yarim javob tayyor bo’ladi. O’quvchilar uni ongli o’zlashtira
olsalargina matn yuzasidan savol bera oladilar. O’quvchilarga savol berishni
o’rgatishni 2-sinfdan boshlash maqsadga muvofiqdir.
O’quvchilarni ongli ravishda savol tuzishga o’rgatish uchun o’qituvchi matnga
o’zi tuzgan yoki «O’qish kitobi»da berilgan savollarni tahlil qiladi. Tahlil uchun
«Nega u yoki bu savol qo’yilgan? Unda Kim yoki nima haqida gap boradi. Savol
ko’proq qaysi so’zlar bilan boshlanadi? « kabi savollarni ishlatadi va matndan
foydalangan holda bu savollarga javob berishni o’rgatadi. Ikkinchidan, o’qituvchi
o’quvchilar e’tiborini matnga savol tuzish yo’liga qaratadi va savol tuzishdan
oldin matnni diqqat bilan o’qish, qatnashuvchi shaxslarni ko’rsatish, savol
tuziladigan qismni ajratish kerakligini tushuntiradi. Savol tuzishga o’rgatishning
boshlang’ich bosqichi bu mashq jamoa bo’lib bajariladi va ta’limiy harakterda
bo’ladi; buning uchun qulayroq savol ajratilib, nima uchun u qiziqarli ekani yoki,
aksincha, noqulay bo’lsa nima uchun noqulayligi tushuntiriladi. Masalan, 3-
sinfda”Ahillik ulug’ baxt” ertagida ”Odamlarning cholning bolalari haqidagi fikri
yuzasidan savol tuzing (Odamlar aqlli cholning bolalari haqida nima deyishdi?)
4- sinfda ”Qovun sayli” (Sh.Sa’dulla) hikoyasi yuzasidan savol tuzish topshirig’i
quyidagicha beriladi:
Matnni tasvirlash. Matnni 2 xil tasvirlash mumkin: 1) so’z bilan tasvirlash; 2)
grafik tasvirlash.
So’z bilan tasvirlash o’ziga xos murakkab ish turi bo’lib, unda manzarani so’z
yordamida aniq qayta tiklash talab etiladi. Bunda so’zlarni aniq tanlashga e’tibor
qaratiladi. Turli tabiat manzaralarini, qatnashuvchi k ishilarning tashqi
ko’rinishini, voqyea sodir bo’lgan joylarni tasvirlash topshiriq qilib berilishi
mumkin.
Matnni so’z bilan tasvirlashga o’rgatishni darslikda berilgan rasmni matndagi shu
rasmga mos qism bilan taqqoslab tasvirlashdan boshlash kerak.
So’z bilan tasvirlash bos qichma-bosqich, maxsus tayyorgarlikdan so’ng amalga
|
| |
