|
XII asrlarda Rossiyada pedagogik asarlarning nashr etilishi
|
| bet | 101/152 | | Sana | 07.01.2024 | | Hajmi | 3,04 Mb. | | #131775 |
Bog'liq Pedagogika kafedrasi umumiy pedagogikaXII asrlarda Rossiyada pedagogik asarlarning nashr etilishi XI-XIII asr pedagogika adabiyoti yodgorliklari «Viladimir Monomaxning bolalarga o‘gitlari» XI-XII asrlarda tarjima qilingan va mavjud maqolalar to‘plamlarida iborat bir qancha va ko‘p yozma kitoblar vujudga keladi. Bunday maqolalar orasida pedagogika mazmunidagi maqolalar va fikrlar bor edi. Bunday to‘plamlar «Pechla» Izamragd» (Yangi zumrad) «Sbornik Svyatoslava (Ya’ni Svyatoslava to‘plami), «Zlatostruy» Zlatoust» deb atalar edi (grek cherkov yozuvchisi va va’zxoni Ioanni Zlatoust taxallusidan olingan) Unda Demokrit Aristotilning bildirgan fikrlari va maqolalari e’lon qilingan edi. Svyatoslav «to‘plami»ga masalan, Aristotelning matematikaga oid asrlari va kiyevlik kishining o‘qish metodikasi to‘g‘risidagi mavjud pedagogika asarlari kiritilgan edi. O‘sha davirdagi tarbiya masalasiga bag‘ishlangan maqolalarda bolalarni insof-tavfiqli qilib tarbiyalash to‘g‘risida, ota-onalarni o‘zlaridan kattalarni hurmat qilish to‘g‘risida ota-onalarga bolalarni jismoniy o‘sishini axloqiy va aqliy rivojlanishini qanday qilib ta’minlash ularni qattiq ushlash, agar bolalar gapga quloq solmaydigan bo‘lsa, ularni kaltaklashga ruxsat berilar edi. Viladimir Monomaxning bolalarga o‘gitlari XII asr oxirlaridagi pedagogikaga oid adabiyotlarning ajoyib yodgorliklaridir. Davlatni oqillik bilan idora qilgan Viladimir Monomax o‘z bolalariga qanday yashash yo‘lini ko‘rsatib maslahatlar beradi. U bolalarni vatanga muhabbat qo‘yishga vatani dushmanlardan himoya qilishga serharakat, mehnatsevar botir kishilar bo‘lishga da’vat qiladi. U bolalarni qahramonlik jasurlik va shu bilan birga insonparvarlik kishilarga jonkuyarlik ruhida tarbiyalash zarurligni alohida ko‘rsatib o‘tadi. Viladimir Monomax, yetim-yesirlar va beva-bechoralarning homiysi bo‘lmog‘i kerak, kuchlilarning kishini halok qilishlariga yo‘l qo‘ymaslik kerak. Katta kishilarni hurmat qilmoq tengqurlar bilan xushmomala bo‘lmoq kerak. Xudoni tarki dunyo qilish ro‘za tutish yo‘li bilan emas, balki garchi andakkina bo‘lsada, savobli ishlar bilan ro‘za qilmoq kerak deb yozgan edi. Viladimir Monomax, bolalarga murojaat qilib ularga o‘qishni maslahat beradi. O‘zni otasini misol qilib uni chet tillarni bilganini aytadi. Mo‘g‘ul - tatar istilolari davrida uchta mustaqil xalq -velikoruslar ukranlar belaruslarga bo‘linib ketgan yagona qadimgi xalqlarning zo‘r berishi tufayli Kiyev davlatida maorif va o‘qitish ishlari yuqori darajaga ko‘tarildi.
Kelib chiqish birligini tarixiy va madaniy birligni anglash bu xalqlarda XIV- XVII asrlarda maorif maktab va pedagogikaga oid fikrning rivojlanishini ma’lum daraj ada belgilab beradi.
Odatda to‘rtta fakultetdan tuzilgan bo‘lib, bular tayyorlov fakulteti, ridik, medisina va teologiya (din aqidalari) fakultetlaridan iborat edi. Tayyorlov fakulteti talabalari yuqorida aytilgan triviumga, kvadrivium tarkibiga kirgan fanlarni o‘qir edilar. Tayyorlov fakultetida o‘qish muddati 6-7 yilgacha, asosiy fakultetlarda esa 5-6 yilgacha cho‘zilar edi. Universitetlarda o‘qitish metodlari ma’ruza, cherkov tomonidan tasdiqlangan darslik va asarlarni yodlash va disput (munozara)lardan iborat edi. Universitetlarda o‘qish faqat lotin tilida olib borilar edi.
|
| |
