PEDAGOGIK TEXNOLOGIYAGA BERILGAN TA’RIFLAR…………….
M. Choshanov
|
Ta’lim texnologiyasi - didaktik tizimning tarkibiy jarayonli qismi
|
Pedagogik texnologiya-o‘quv jarayonining o‘quvchilar va o‘qituvchi uchun so‘zsiz kulay sharoitlar ta’minlashni loyi-xalash, tashkil kilish va o’tkazish bo’yicha xamma detallari uylab chikilgan birgalikdagi pedagogik faoliyat modeli
|
M. Monaxov
|
M.V.Klarin
|
Pedagogik texnologiya-pedagogik maksadlarga erishish uchun foydalaniladigan barcha shaxsiy, instrumentli va metodologik vositalarning tizimli yigindisini va amal kilish tartibini bildiradi
|
Pedagogik texnologiya bu-so‘zsiz rioya kilish eng yukori natijani kafolatlaydigan ko’rsatmalar emas, balki konu-niyatlar bo‘lib ularning amaliy axamiyatidan iborat
|
V.Yu. Pityukov
|
Sakomoto
|
Pedagogik texnologiya — bu tizimli fikr yuritish usu-lini pedagogikaga singdirish, boshkacha kilib aytganda, pedagogik jarayonni muayyan bir tizimga keltirishdir
|
Pedagogik texnologiyaning moxiyati didaktik maksad, talab etilgan o‘zlashtirish darajasiga erishishdan iborat bo‘lib uni tatbio‘ etishni xisobga olgan xolda ta’lim jarayonini ilgaridan loyixalashtirishda namoem bo’ladi
|
U. Nishonaliev
|
N.Saydax-medov
|
Pedagogik texnologiya — bu o‘qituvchi (tarbiyachi)ning uki-tish (tarbiya) vositalari yordamida o‘quvchi (talaba)larga muayyan sharoit va ketma-ketlikda ta’sir ko’rsatish va bu faoliyat maxnuli sifatida ularda oldindan belgilangan shaxe sifatlarini shakllantirish jarayonidir
|
Pedagogik texnologiya — bu o‘qitishga o‘ziga xos yangicha (innovatsion) yondashuvdir. U pedagogikadagi ijtimoiy-o‘gyxandiclik
tafakko’rining ifodalanishi, texnokratik ilmiy ongning pedagogika soxasiga kuchirilgan tasviri, ta’lim jarayonining muayyan standartlashuvi xisoblanadi
|
B.L. Farberman
|
G.K.Selevko
|
Pedagogik texnologiya-turli mualliflar (manbalar)-ning barcha ta’riflari mazmunini o‘zida mujassam etuvchi umumlashtirishdan iborat
|
Yuqorida keltirilgan ayrim ta’riflarning o‘zaro xar xilligidan ko’rinadiki, pedagogik texnologiya tupgunchasi ko’p kirrali bo‘lib unga pedagogik, psixologik, didaktik, tashkiliy, iktisodiy, ijtimoiy, ekologik va boshka nuktai nazarlardan yondashish mumkin.
Shu bilan birga pedagogik texnologiyaning keng ku-lamli, serkirra tushuncha ekanligini xisobga olgan xolda uning kuyidagi yana bir nechta ta’riflarini taklif kili-shimiz mumkin:
Demak, pedagogik texnologiya-insonga (ta’lim-tarbiya oluvchiga) oldindan belgilantan maqsad bo’yicha ta’sir utka-zish faoliyatidan iborat.
Pedagogik texnologiya o‘quvchini mustakil o’qishga, bilim olishga, fikrlashga urgatishni kafolatlaydigan jara-yondir.
Pedagogik texnologiya jaraenida o‘qituvchi raxbarli-gida uXuvchi mustakil ravishda bilim oladi, urganadi, o‘zlashtiradi.
Bu faoliyatni amalga oshirish uni tashkil o‘ilish, olib borish, takomillashtirish, taxlil k,ilish, tadkik kilish, kiyoslash, umumlashtirish, xulosa chikarish, boshkarish, nazorat, baxolash kabi jarayonlarni o‘z ichiga oladi.
Bu faoliyat boshka xamma faoliyatlarga xos bulgan belgilarga ega bo‘lib avvalo jarayon ko’rinishida amalga oshiriladi va shu ko’rinishda mavjud buladi. Shu bilan birga bu jarayon o‘ziga xos konuniyatlarga ega bo‘lib bu ko-nuniyatlarni insoniyat tomonidan urganish davom etmokda
Hozirgi kunda pedagogik texnologiya xakidagi anio‘ tushuncha va tasavvurlar birmuncha kamligi natijasida uni xususiy metodikalar bilan deyarlik teng xisoblash xollari uchraydi. Aslida esa ular orasida jiddiy farklar mavjud bo‘lib kuyida ular xakida kiskacha bayon kilinadi.
Metodikaning pedagogik texnologiyadan farkini tushu-nish va amalda xar ikkisidan unumli foydalana bilish talab kilinadi. Ular orasidagi ayrim farklar kuyidagicha.
Asosiy tushunchalar
|
Pedagogik texnologiya
|
Metodika
|
Ta’riflar
|
Pedagogik texnologiya -insonga ol-dindan belgilangan maksad bo’yicha ta’lim- tarbiyaviy ta’sir o’tkazish faoliyatidan iborat.
|
Metodika-ma’lum o‘quv fanini o‘qitish xamda tarbiyaviy ishlar konuniyatlarini tadkik kiladi.
|
Maksad
|
Komil insonni shakllantir ish
|
Aloxida o‘quv fanlarini o‘qitish xamda tarbiyaviy ishlarning sifatli bu-lishini ta’minlash
|
Qo‘llash
miqyosi
|
Barcha ta’lim- tarbiya jarayonida
|
Xususiy fanlarni o‘qitishda hamda tarbiyaviy ishlarda
|
Vositalar
|
Barcha ta’lim- tarbiyaviy vositalar, xususiy metodikalar
|
Aloxida o‘quv fanlarini o‘qitishda xamda tarbiyaviy ishlarda qo‘llaniladigan vositalar
|
Pedagogik jarayon
|
Ta’lim-tarbiya texnologiyalari asosida
Ta’lim menejmenti va marketingi asosida
Ta’lim-tarbiya sohasidagi eng ilg‘or tajribalarni umumlashtiruvchi loyihalar asosida rivojlanib boradi.
Yetarli tayyorgarlikka ega mutaxassislar tomonidan qo‘llanganda o‘zaro o‘chshash natijalar olinishi ta’minlanadi.
|
Ta’lim- tarbiya metodikasi asosida ijodkor o‘qituvchilarning ilg‘or tajribalariga tayanib rivojlanadi.
Xususiy tajribalar asosida boyitib boriladi.
Biror muallifning ilg‘or pedagogik tajribasini hamma pedagoglar aynan qo‘llqy olmaydilar. Bunda natijalar har kimda har xil bo‘ladi.
Pedagogik texnologiyaning tarkibiy qismi hisoblanadi.
|
Natija kafolatli
|
Oldindan belgilangan maqsadga erishish kafolati bor.
|
Oldindan belgilangan maqsadga har bir o‘qituvchi o‘z imkoniyatlariga muvofiq turli darajada erishadi. Shu sababli talab darajasidagi natijalar kafolatlanmaydi. Asosan ijodkor o‘qituvchilargina yaxshi natijaga erishadilar.
|
Kelib chiqishi
|
Xususiy metodikalarning rivojlanishinatijasida kelib chiqqan
|
Ta’lim-tarbiyaning turli xususiy masalalarini hal qilish zarurati natijasida kelib chiqqan.
|
Ushbu Farqlar haqidagi masala yuzasidan quyidagi fikrni eslash mumkin. “Aslida zamonaviy ta’lim metodlari muqaddas qiziquvchanlikni hozircha batamom bo‘g‘ib tashlamagan deyarli mo‘jiza, chunki bu nozik nihol (ya’ni qiziquvchanlik) rag‘batlantirish bilan bir qatorda, eng avvalo erkinlikni talab qiladi, bo‘lmasa, u shubhasiz, mahv bo‘ladi” (A.Eynshteyn).
Bu yerda ta’lim metodlari qiziquvchanlikka yetarlicha erkinlik bera olmasligi nazarda tutilmoqda. Pedagogik texnologiya esa bolaning qiziquvchanligini har tomonlama rivojlantirishga qaratilgan.
Pedagogik texnologiya tushunchasi xususiy fanlar va mahalliy darajalardagi o‘qitish metodlari tushunchasi bilan mos keladigan hollar xususiy darajadagi pedagogik texnologiyalarga tegishli. Ular oarsida faqat asosiy e’tiborni nimaga qaratilishida farqlar mavjud.
|
