|
Pedagogs international research journal
Pdf ko'rish
|
| bet | 97/275 | | Sana | 13.05.2024 | | Hajmi | 30,71 Mb. | | #228485 |
Bog'liq 20-5-PB
108
Suvga xos tabiiy va obyektga xos tabiiy-geografik belgi - xususiyatlar asosida
nomlangan suv obyekti nomlari. Oʼzbek tili gidronimlarining bu turiga suvning
tabiiy, suv obyektining keng maʼnodagi tabiiy-geografik xususiyatlari asosida
nomlangan suv obyekti nomlari mansub boʼlib, ularni oʼz ichida quyidagicha
guruhlash mumkin:
I. Suv obyektidagi suvning oqish holati va miqdori bilan bogʼliq gidronimlar.
Gidronimlarning bu turiga suvning oqish holati, tezligi, sekinligi yoki dimlanib
oqishi; obyektdagi suvning koʼp yoki ozligi kabi belgi-xususiyatlar asosida
nomlangan suv obyekti nomlari kiradi. Mazkur guruhga mansub gidronimlarni
quyidagicha guruhlash mumkin:
a)
suvning oqish holati asosida nomlangan suv obyekti nomlari: Damariq
(Sherobod tum. Zarabogʼ q.), Tersoqar// Tersogʼar (buloq) (Sherobod tum. Xomkon
q.), Nayfaroq (buloq) (Sherobod tum. Sherjon q.).
Oʼzbek tili, jumladan, Surxondaryo viloyati gidronimiyasida bu guruhga
mansub dam tarkibli suv obyektlari nomi koʼp uchraydi. Bunday nomlar tarkibidagi
dam leksemasi koʼchma maʼnoli boʼlib suvning «dimlanib, sekin oqish» holatini
anglatadi . Demak, Dam, Damariq Joʼydam // Joʼyidam gidronimlari «suvi dimlanib,
sokin oqadigan ariq» degan gidronimik maʼnoga ega.
b)
Obyektdagi suvning miqdoriga koʼra nomlangan suv obyekti nomlari:
Pitovtomchi, Izmasoy, Tomchisoy (Shoʼrchi tum. ), Oqmabuloq (Sherobod tum.
Gʼurjak q.), Kattatomchi (buloq) (Boysun tum. Shoʼrob q.), Izma (Bobotogʼ
yonbagʼirlari).
d)
Obyektdagi suvning boshqa ayrim belgilari asosida yaratilgan
gidronimlar: Sardoba (quduq) (Sherobod tum. Guliston q.), Jindibuloq (Oltinsoy
tum.), Tentaksoy, Yomonkoriz//Jomonkoriz (Sherobod tum. Oqtosh q.), Qoq
(hovuz) (Sherobod tum. Oqtosh q.), Sav buloq (Sherobod tum. Vandob q.), Joʼyri
soy (Sherobod tum. Pashxurt q.).
I.
Obyektning son, miqdor asosida yaratilgan gidronimlar. Son, miqdor
bilan bogʼliq joy nomlari obyektdagi ayrim predmetning soni, miqdori asosida
|
| |
