|
“PEDAGOGS”
international research journal ISSNBog'liq 98-71-PB“PEDAGOGS”
international research journal ISSN:
2181-4027
_SJIF:
4.995
www.pedagoglar.uz
Volume-26, Issue-2, January - 2023
32
oyoqlari bilan harakatga keltirar hamda ekipajni boshqarar edi. Kulibinning
«samokatka»si avtomobilning yaratilishidagi muhim ixtirolardan biri bo‘ldi.
Keyinroq zanjirli uzatmalar va pnevmatik shinalar vujudga keldi. Yugurish
mashinasi asosida passajirlarga mo‘ljallangan uch g‘ildirakli va sport musobaqalariga
mo‘ljallangan ikki o‘rinli velosipedlar ixtiro qilindi. Bu velosipedlar 1887 yili Djems
Starle va fransuz Anri Peker tomonidan ixtiro qilingan – differensial bilan ta’minlandi.
Differensiallar, velosiped burilayotganda uning etakchi g‘ildiraklarining o‘zaro har xil
chastota bilan aylantirib velosipedning ravon burilishini ta’minlagan.
Velosipedlarning takomillashtirilishi, ayniqsa ularda podshipnik, pnevmatik shinalar
va differensialning qo‘llanilishi keyinchalik avtomobilning yaratilishida katta
axamiyatga ega bo‘ldi.
Bug‘ davri
Suvning qaynashini kuzata turib, inson shuni tushundiki idishdan chiqayotgan
bug‘ bu ob-havoga bog‘liq bo‘lmagan «qo‘lbola shamol». Lekin bug‘ning past bosimi
bironbir jiddiy mexanizmni harakatga keltirishga kamlik qilar edi. Energiya manbaini
katta miqdorda bir joyga to‘plab keyin undan foydalanish imkonini beruvchi vosita
o‘ylab topish zaruriyati tug‘ildi.
Nihoyat 1657 yili italyan Fernando Vebrist tomonidan bug‘ mashinasining
sodda modeli yaratildi (2-rasm).
2-rasm
Fernando Vebristning ushbu modeli XVII asrning oxiriga kelib bug‘ dvigatellari
bo‘yicha ixtirolar zanjirining vujudga kelishiga sababchi bo‘ldi. Xususan 1681 yilda
Angliyada fransiyalik emigrant Deni Papenning bug‘ dvigatellariga bag‘ishlangan
kitobi chop etildi. Deni Papen atmosfera bosimi yordamida porshenni silindr ichida
harakatlanib foydali ish bajarishi mumkinligini isbotlashga urinardi. Boshqacha qilib
aytganda Papen havo nasosini dvigatelga aylantirishga bel bog‘ladi.
O‘txonaning ustiga
joylashgan qozonning
ingichka bo‘g‘zidan
chiqayotgan bug‘
yog‘och g‘ildirakni
harakatga keltiradi.
|
| |
