viy apparatlarda yuqori qattiqlikdagi nom eniral m aterial (silitsirlangan
va borotsilitsirlangan grafltlar, krem niy karbidi m inerialokerem ika) lar
ishlatiladi. U lar m o ‘rt va qiymat b o ‘lsa
ham boshqa m ateriallarga
nisbatan yeyilishga va korroziyaga chidam li b o ‘ladi. M asalan, yon
t o ‘skich va sirpanish podshipniklarda qo ‘llanilganda qism ni yeyilishga
chidamliligi 10—100 m arta ortadi. Silitsirlangan grafltni ftorli, brom li,
yodli, kuchli ishqor va kislotali m uhitlardan boshqa har qanday
agressiv m uhitda q o ‘llash m um kin. Bunday m aterialli detalni tegishli
m arkadagi g'ovakli grafitlardan mexanik ishlov yo ‘li
bilan tayyorlab
olgach suyuq kremniyga to ‘yintiriladi.
Krem niy uglerod bilan
ta ’sirlashib, krem niy karbidni hosil qiladi. Am m o bir qism krem niy va
grafit erkin holda qoladi. Bunday detallarga olmosli asbob bilangina
ishlov berish m um kin. Borotsilitsirlangan grafitli detallar grafltni
krem niy va borli eritm alarda to'yintirish yo ‘li bilan olinadi. Bunday
m ateriallar gidrobrozavli oqim larda yaxshi ishlay oladi. Ftoroplast - 4
asosidagi kom pozitsion polim erlar istiqbolli bo'lib
ularga chidam ligi,
grafit, qum , m ohbden disulfidi, bornitriti, q o ‘shilsa agressiv m uhitga
saqlangan holda m ustahkamligi ham ortadi. Shuningdek, agressiv
m uhitda ishlovchi qism larda silikatli (emal)
qoplam lar ham q o lla n i-
ladi.
K o‘pgina m etallar uchun ular oksid pardalarining qattiqligi m e-
tallarning o ‘zining qattiqligadan yuqori b o ‘ladi. Alum iniy oksidlari-
ning qattiqligi M oos shkalasi b o ‘yicha eng yuqori, alum iniyning
qattiqligi esa pastroq bo'ladi. Shu tufayli alum iniy p o ‘lat b o ‘ylab
ishqalanganda oksid pardalari,
shuningdek, ana shu pardalarining
yemirilishi m ahsullari hatto eng qattiq p o ‘latlarning kuchli yeyilishiga
ham sabab b o ‘lishi m um kin. Yum shoq oksid boshqa sirtga deyarii
abraziv ta ’sir k o ‘rsatmaydi. M agniy juda yum shoq oksidni hosil
qiladi, shu sababli qattiqroq ashyolar hatto oksid hosil b o ‘lishi uchun
qulay b o ‘lgan sharoitda ham yum shoq m agniy ta ’sirida yeyilmaydi.
Bu hoi nim a uchun m agniy qotishm alaridan
yasalgan porshenlar
alum iniy qotishm alaridan ishlangan porshenlarga qaraganda silindr
devorlarini karoq tirnashi va qirqishini tushuntirish im konini beradi.
