V. Pausson koeffitsiyenti Ц1=0,5 bo‘ lgan
materialli podshipnik-
larda:
Yaxlit vtulkali uchun
3
s
v
bu yerda, S - vtulkaning qalinligi.
Ajraluvchi vtulkali uchun
4 E r E
^ c o s # - c o s $ c
t g
&0
- г?< л
cos??,0
0 /
P(
3
s
Л ,+ < Я
cos
(p - cos
(p
0
cos
0
(3.34)
(3.36)
(3.37)
G. Agarda, —- -< 10 2 bo‘lsa, masalan, metall vtulkali va yupqa
^2
antifriksion qatlam qoplangan vtulkali podshipniklarda tutashish pa-
rametrlarini aniqlash integral-differensial tenglamalami yechish bilan
bog‘ liq. Bu tenglamalami sonli yechish asosida approksimatsiyalash
natijasida quyidagi formula olingan:
(Po = 0,32
Co
0,12
+
1
P0 + l
(3.38)
Daraja ko'rsatkichi n-ni hisoblash formulasi 3.10-jadvaldan o li
nadi.
3.10-jadval
10>^->0,1
e
2
• ^ -y lO
e
2
0,01 x ^ - 4 0,1
n = m ljU]
mt = 0,07
m
2
= 0,2C
f m
2
ju
2
+ n
0
- a
V
^2
)
n = 0,41 ju
2
+0,45
N = 0,16//, + 0,55
Daraja ko‘ rsatkich n ni grafik yo ‘ l bilan ham aniqlash mumkin.
Buning uchun zarur bo‘lgan diagramma 3.16-rasmda keltirilgan. Bu
yerda (p=Ei/E
2
.
Daraja ko‘ rsatkichi n-ni hisoblash formulasi 3.16-rasmdan oli
nadi.
3.16-rasm.
n qiymatini
E l.
parametrga bog'liqmas grafigi 3/38 formuladagi
e
2
So koeffitsiyentining aniqlanishi.
(3.39)
Tutashish yoyining markazidagi maksimal bosim:
^ = 0 , 5 5 ^
— + 0,33
.Po
(3.40)
Tutashish yoyida bosimning taqsimlanishi:
P
= P
Г (
1
>)
Г т 1 -
(
Л2
'
K
(3.41)
Sirpanma podshipniklaming tutashish parametrlarini hisoblash
uchun boshlang'ich ma’ lumotlar:
a) podshipnik qismining konstruktiv parametrlari (e, R j; R 2; R );
b) vtulka va val materiallarining mexanik xossalari (E j; щ va E2;
M-2) ;
d) ta’sir etuvchi yuklami (R ). Yuqorida keltirilgan ifodalar faqat
sirtlar orasidagi
ishqalanish koeffitsiyenti f < 0,3 bo'lgan hoi uchun
o ‘ rinli.
Sirpanma podshipnikni hisoblashda dastlab Gers nazariyasi
bo'yicha вАфапта podshipnikning tutashish parametrlarini hisoblash
mumkinlik sharti tekshiriladi:
p o
(l _
/А ) + (l ~
M i )
e
2
< 0,092
(3.42)
Shunday qilib, (3.42) tengsizlik bajarilganda tutashish yoyi bur-
chagi (3.28)
tutashishi yoyida bosim, taqsimlanishi (3.39) maksimal
bosim (3.29) formulalar vositasida hisoblanadi.
Tengsizlik (3.42) bajarilganda
E
l
ч о 01 hoi uchun щ *0,5 b o‘ 1-
sa mos tarzda (3.28), (3.31) va (3.32)
formulalar, Ц1=0,5 b o‘ lganda
esa podshipnik yaxlit vtulkali tuzilishga ega bo'lganida (3.28), (3.32)
va (3.33) formulalar, ajraluvchi vtulkali podshipnik hicobidan esa
(3.28), (3.36) hamda (3.37) formulalardan foydalanib hisoblanadi. Va
i L ^ O O l nihoyat agar
bo‘lsa (3.28), (3.38), (3.39), (3.40) va (3.41)
E
2
’
formulalardan foydalaniladi.
K o ‘ p hollarda 51фапта podshipnikning ishqalanish sirtlariga
ularning friksion yeyilish xarakteristikalarini
yaxshilash uchun maxsus
qoplamalar beriladi. Agarda, qoplama qalinligi S tutashish yoyining
g
oicham idan o ‘ n va undan ortiq marta kichik bo‘ lsa
x = ------ < 0,1
yuqorida keltirilgan hisoblarda qoplamaning mexanik xossalari
inobatga olinmaydi. Y a ’ni barcha hisoblar val va vtulkaning o ‘ zak
materiali xossalari bo'yicha bajariladi. Agarda A<10 b o‘ lsa, qoplama
qalin
qatlamli deyiladi, hisoblar aynan shu qatlamning mexanik
xossalari bo'yicha bajariladi va o ‘zak material deformatsiyalanmaydi
deb olinadi.
Misol: Moylanmaydigan sirpanma podshipnik valining ishqala
nuvchi sirtiga 8=0,25 mm qalinlikda F K N -7 kompazitsion polimer
materiali qoplangan. Val va vtulka po'latdan yasalgan. Tutashishning
geometrik ko‘ rsatkichlari: R j=30 mm; R2=29,95 mm; m=50 mm.
Materiallaming mexanik xossalari: po‘ lat uchun; jj.) =0,3; F N K -7
uchun 22=1,15-105 N/mm2 p-j =0,4. Ishqalanish koeffitsiyenti f= 0 ,19,
normal yuk miqdori P=5000 N. Tutashishdagi tirqish e=0,2 mm ga
yetgunga qadar podshipnikni ishlay olish resursi aniqlansin:
1. Berilgan shartlar b o‘ yicha qoplamani
yupqa deb hisoblash
mumkin yoki mumkin emasligini tekshiramiz. Buning uchun dastlab
tutashish p o‘ lat materiallar orasida bo‘ lmoqda deb faraz qilgan holda
hisobni quyidagi tartibda olib qaraymiz.
2. Yeyilishni hisoblash. Sirpanma podshipnik qismidagi yeyilishni
hisoblashda quyidagi shartlarni qabul qilamiz.
2.1. Vtulka valga nisbatan yeyilishga chidamli deb olib vtulka o ‘ l-
chamini o'zgarmas hisoblaymiz.
2.2. Yeyilish faqat val sirti hisobiga b o ia d i va u doim o o'zining
doiraviy shaklini saqlab qoladi. Demak,
val qancha aylanishidan
qat’ iy nazar quyidagi geometrik nisbat doimo bajariladi:
bu yerda, R
2
(n ) - val radiusi va tutashmadagi tirqishning valning n
marta aylanishidagi qiymatlari.
2.3.
val-vtulka juftligining valini aylanish davrida tutashish
ko‘ rsatkichlarini ularni o ‘zgarishini aniqlash uchun Gers nazariyasi
o ‘ rinli b o‘ lgan 4-holda (3.28), (3.29) va (3.30)
formulalar quyidagi
ko'rinishni oladi:
i?, =
R
