mashinalarida konstruksion va moylash materiallarini
sinash mumkin
emas.
Bunday qurilmalami yuqori aniqlikdagi yeyilish va ishqalanish
uzatkich (datchik)lar bilan jihozlash sinalayotgan namunalarni va
ishchi kamerani issiqlikdan kengayishi kattaligi sababli yaxshi samara
bermaydi. K o ‘ p hollarda laboratoriya sinovlarida
olingan natijalar real
mashinalardagi natijalarga mos kelmaydi.
Bunday kamchiliklar amalda ko‘ p qo‘ llaniladigan PTX -3 quril-
masida ham b o‘ lib, unda sinaladigan namunalar kolodka 1 va rolik 2,
korpus 6 ga o ‘ rnatilgan germetik kamera 9 ga joylashtirildi (3.17-
rasm).
3.17-rasm.
Kolodka-rolik chizmasi bo'yicha materiallami sinovchi
ixcham qurilma.
Aylanuvchi namuna — rolik 2, rotori 8 va statori 7, kamera 9 ga
joylashgan sinxron elektromotorining valigi kiygizilib gayka 3 bilan
qotiriladi.
0 ‘ zi o'mashuvchan namuna 1 aylanuvchi rolik 2
ga statori ka-
meradan tashqariga chiqarilgan reversiv elektromotorning rotori yor
damida aylantiriladigan vint 16 ga nisbatan gayka 15 ni siljishi nati
jasida prujina 17da hosil bo‘ ladigan kuch ta’ sirida richag 13 vosita
sida bosiladi. Elektrmotorlar chulg'ami ventilator 21 bilan sovitiladi.
3.18-rasm.
Nam unalam i yeyilishini uzluksiz qayd etish qurilmasini
ulash (a ) va darajalash (b ) chizmasi.
Sinalayotgan namunalar vannaga 19 dagi moy 4 ga rolik 2ni ke-
rakli chuqurlikda botirish orqali moylanadi.
Kamera vint 11 vositasida gaz bilan to ‘ldiriladi va bosim momen-
ti 12 orqali nazorat qilinadi.
Namunalarning umumiy chiziqli yeyilishi qurilma 10 vositasida
qayd etib boriladi. Yeyilishdan tashqari elektrmotor iste’ m ol qilayot-
gan tok miqdori bo‘ yicha ishqalanish momenti va termopara 20
vositasida kolodka 1, rolik 2 va moy temperaturalari
ham qayd etila-
di. Sinov vaqtida ishqalanish jarayonini ko‘ rib kuzatib turish uchun
uskunaning yon qopqog‘ i 5 shishadan tayyorlangan.
Gabaritini kichikligi, konstruksiyasi oddiyligi va ishqalanish aso-
siy parametrlarini qayd etilishi ushbu
uskunada sinovlarni yuqori
aniqlikda o ‘tkazish imkonini beradi.
Shuningdek, namunalarning yeyilish uzluksiz qayd etish bosimni
elektr usulda o ‘ lchovchi D T M-15 bazasida yaratilgan qurilmadan
ham foydalanish mumkin. Germetik kamera 6 bilan birlashgan kor
pusi 5 da shtift 4 vositasida siljiydigan polzun 3 va potensiometr 2
joylashtirilgan. Shtiflning pastatlashi richag 7 bilan yuklangan sina
layotgan namunalar 8 va 9 yeyilishi natijasida sodir b o‘ ladi. Qurilma
korpus germetik qopqoq 1 bilan berkitiladi. Potensiometr «M ars»
elementidan yoki boshqa tok manbayidan q o ‘ shimcha
qarshilik R j
orqali ulagich V& ulanganda ta’ minlanadi.
0 ‘ zgaruvchan qarshilik R
2
potensiometr bilan ko‘ prik chizmasi
hosil qiladi va asbobda nolinchi holatni o ‘ rnatishga xizmat qiladi.
Namunalarning umumiy chiziqli yeyilishini yuqori sezgirli katta
kirish qarshiligiga ega asbob bilan qayd etish mumkin.
Qurilma quyidagicha ishlaydi. Namunalar
yeyilishi natijasida
shtift 4 pasayadi va potensiometr nouzini siljiydi. Oqibatda, ko'prik
chizmasining muvozanati buziladi va asbobga namunalarning umu
miy chiziqli yeyilishga mutanosib miqdoridagi elektr signali beriladi.
Poensiometr qarshiligi katta (400 mga yaqin) bo'lgani uchun qu
rilma «M ars» elementdan uzoq vaqt davomida ta’ minlanib ishlaydi.
Qurilmaning sezgirligi ±0,3 mkm.
Qurilma darajalash (graduirovkalash) uskuna ishlab turganda
amalga oshiriladi. Buning uchun qopqoq 1 olinib, kronshteyn 10 yor
damida korpusga indikator 11 o ‘ matiladi.
Polzun-shtift bilan tegishgan joyga indikatr o ‘qining uchi to ‘g ‘ ri-
lanadi. Natijada, shtiftning siljishi indikator vositasida o ‘ lchanishi va
elektr signali kattaligining o'zgarishi. sifatida qayd etilishi mumkin.
Qurilma shtiftining siljishi bo'yicha qayd
etish asbobning miqyosi
aniqlanadi.
