|
BOSHQARUVDA QARORLAR QABUL QILISH MASALALARINI KOMPYUTERLI
Pdf ko'rish
|
| bet | 119/551 | | Sana | 15.05.2024 | | Hajmi | 15,84 Mb. | | #234763 |
Bog'liq Asosiy oxirgi 17.05.2023 18.20BOSHQARUVDA QARORLAR QABUL QILISH MASALALARINI KOMPYUTERLI
MODELLASHTIRISH
Djabbarov Oybek Raxmanovich
Qarshi davlat universiteti “Amaliy matematila” kefedrasi mudiri
Ruzimurodova Lobar Baxtiyor qizi
Amaliy matematika yo‘nalishi magistranti
Orcid raqami: 0000-0002-5644-1513, oybekjabborov1987@mail.ru
Annotatsiya.
Ushbu maqolada boshqaruvda qarorlar qabul qilish masalalaridan biri
bo‘lgan ishga taqsimlash masalasini matematik modeli tuzilgan va modeldan foydalanib
masalani QM dasturida yechilgan. Ishga taqsimlash jarayonida eng kam xarajat miqdori
aniqlangan.
Tayanch so‘zlar:
model, qaror, kam xarajat.
Аннотация.
В данной статье создается математическая модель проблемы
распределения труда, которая является одним из вопросов принятия решений в
управлении, и решается задача в программе QM с использованием модели. В
процессе распределения на работы определяется наименьшая сумма затрат.
Ключевые слова:
модель, решение, низкая стоимость.
Annotation.
In this article, a mathematical model of the problem of work allocation,
which is one of the issues of decision-making in management, is created and the problem is
solved in the QM program using the model. In the process of allocation to work, the lowest
cost amount is determined.
Key words:
model, decision, low cost.
Boshqaruv qarorlarini ishlab chiqish muhim jarayon bo‘lib, u boshqaruvning asosiy
funksiyalarini (rejalashtirish, tashkillashtirish, motivatsiya, nazorat kabilar) bog‘laydi.
Boshqaruv qarori boshqarilayotgan sistemaning faoliyatining obyektiv qonunlariga
asoslangan, tizimining amaldagi holati haqidagi ma’lumotlar tahliliga asoslangan holda
jamoa faoliyatining muammoli vaziyatdan (yechim talab qilayotgan holatdan) chiqish
dasturini aniqlaydi [1-4].
Qaror - bu bajarilishi lozim bo‘lgan ishning aniq bir yo‘lini tanlab olishdir, u yoki bu
yo‘lni tanlab olishda bir to‘xtamga yoki muayyan bir fikrga kelishdir. Bunday qarorlarni har
birimiz bir kunda o‘nlab-yuzlab, bir umr davomida esa ming-minglab qabul qilamiz.
Qaror qabul qilish zaruriyati mavjud holatning bo‘lishi lozim bo‘lgan holat bilan mos
tushmasligi natijasida yuzaga keladi. Qaror qabul qilish imkoniyatining muqobil yo‘llari
bo‘lganda vujudga keladi va rahbar ulardan birini, eng maqbulini tanlaydi. Qarorning eng
samarali variantini topish uchun rahbar "yetti o‘lchab bir kes" maqoliga rioya qilishi
darkor.
Tabiat va jamiyatdagi obyektlar hamda ularning xossalari kuzatilayotganda ular
to‘g‘risida dastlabki tushunchalar hosil bo‘ladi. Bu tushunchalar oddiy so‘zlashuv tilida,
turli rasmlar, sxemalar, belgilar, formulalar orqali ifodalanishi mumkin. Huddi ana shunday
ifodalash model, modellar yordamida kuzatilayotgan obyektni bilish esa - modellashtirish
deyiladi.
Ishga tayinlash masalasi:
150
Masalaning matematik modeli:
i
x
ij
davogarni,
j
lavozimga tayinlanishi, 1-
tayinlandi, 0- tayinlanmadi.
4
,
3
,
2
,
1
i
;
4
,
3
,
2
,
1
j
lavozimlar.
i
c
ij
davogarning
j
lavozimga o‘tish xarajatlari.
min
9
6
8
8
7
4
9
6
2
6
4
5
3
4
2
44
43
42
41
34
33
32
31
24
3
22
21
14
13
12
11
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
f
masalalarini kompyuterda modellashtish uchun QM dasturini imkoniyatlari quyidagicha
foydalanib ishga taqsimlash maslalalarini yechishimiz mumkin bo‘ladi.
Berilgan masala ma’lumotlarini kiritish uchun quyidagi oyna ochiladi:
Jadvalga masala ma’lumotlari kiritiladi va Solve tugmasi bosiladi:
Masalaning yechimi:
151
Umumiy qayta o‘qitish xarajatlari 15 mln so‘m ekanligi kelib chiqadi.
Agar davogarlar soni lavozimlar sonidan ortiq bo‘lsa, barcha lavozimlar egallanadi, lekin
barcha davogarlar ishga olinmaydi (ya’ni barcha taklif qondirilmaydi).
Agar lavozimlar soni davogarlar sonidan ortiq bo‘lsa, barcha davogarlar ishga olinad,
lekin barcha lavozimlar egallanmaydi (ya’ni barcha talab qondirilmaydi).
|
| |
