352
технологияларни ўзлаштириш ва улардан самарали фойдаланиш қобилиятини
таъминлайдиган субъектнинг хусусиятлари ва шахсий фазилатлари мажмуаси [2].
Биз учун энг муҳим вазифа ишлаб чиқаришда ва таълим соҳаларида ишларда техник
бўйича ўрганиш мотивациясини шакллантириш тизимини яратиш, ижобий ўрганиш
мотивациясини шакллантириш, техник таълим мазмунини ўзлаштириш учун асос
сифатида мотивацион жараённи қуриш эди. Ушбу вазифани бажариш учун
бакалаврлар, келажакдаги техник соҳасидаги ўқитувчилари турли хил
амалиётлардан ўтадилар: ўқув ва ўқув, ўқув ва техник, касбий кўникмалар ва касбий
фаолият тажрибасини олиш амалиёти, педагогик ва дипломдан олдинги.
Талабаларни техник компетентлигини такомиллаштириш шарт шароитларидан
келиб чиққан ҳолда, талабалар ўқув ва ўқув амалиётини биринчи курснинг иккинчи
семестрида, талабалар семестр давомида педагогик жараённинг моҳиятини
ўрганадиган шаҳар мактабларида ўтказадилар. Олий таълим муассасасида 4+2, тўрт
кун назарий ўқиш ва икки кун ишлаб чиқаришда йўналтирилган таълимнинг
мавжуд тажрибасидан келиб чиққан ҳолда, унинг илмий-ишлаб чиқариш
инфратузилмаси ва ташқи ижтимоий-касбий алоқаларни ўрнатилиши дуал таълим
таълимини ташкил этишга катта ҳисса қўшди [9].
Ўқув технологик амалиёти давомида, биринчи курсни тугатгандан сўнг,
талабалар турли соҳаларнинг технологик жараёнлари билан танишадилар: қизлар
турли хил тикувчилик, каштачилик технологияларини ўзлаштирадилар, йигитлар
дурадгорлик ва чилангарликни ўзлаштирадилар. Қолган уч турдаги амалиётлар
талабалар тўғридан-тўғри республиканинг умумтаълим мактабларида ўтказилади.
2-курсдан сўнг улар ёзги педагогик амалиётни дам олиш ва меҳнат лагерларида
маслаҳатчилар сифатида ўтказадилар. 3-курсда улар тўғридан-тўғри технология
ўқитувчилари ва қўшимча дарсдан ташқари ўқитувчилар сифатида ўтадилар. Ва 4-
курсда талабалар мактабларда узоқ педагогик амалиётдан ўтадилар, болаларни
ўқитадилар ва назарий машғулотлардан сўнг улар ҳали ҳам дипломдан олдинги
амалиётдан ўтадилар. Университетларда таҳсил олган 4 йил давомида талабалар
кўп вақтларини машғулотларга сарфлайдилар. Назарий машғулотлар давомида
амалий машғулотларга ҳам кўп вақт ажратилади. Ўқув дастурига қуйидагилар
киради: "тикувчилик асослари"," тикувчилик асослари", "қишлоқ хўжалиги
машиналари"[10],
"дурадгорлик",
"чилангарлик",
"техник
механика",
"моделлаштириш ва лойиҳалаш", "материалларни бадиий ва амалий қайта ишлаш",
"талабаларнинг техник ижоди" ва бошқалар.
Хулосалар. Биз келажакдаги ўқитувчи тушуниши керак бўлган нарсага
тайёрланмоқдамиз: у ижодий салоҳият қандай амалга оширилаётгани, принципиал
жиҳатдан унинг ҳар бир талабаси ва фаол мустақил ижодий фаолиятга психологик
ва амалий тайёрлик қандай шаклланиши учун жавобгардир.
Шундай қилиб, компетенция – бу ўқиш пайтида ёки амалиёт давомида
ўрганилиши мумкин бўлган нарса, бўлажак ўқитувчининг ўқитилаётган мавзуни
билиш даражаси, унинг педагогик, психологик ва услубий саводхонлиги, маълум бир
ёш гуруҳидаги талабалар билан амалий тажрибага эга бўлиш; шу билан бирга,
компетенция – бу маълум бир ёш гуруҳининг мавжудлиги. ўқитувчи касби учун
зарур бўлган туғма ёки қабул қилинган фазилатлар: маълум бир ёшдаги аудитория
билан ишлаш қобилияти, сабр-тоқат, ҳамдардлик, психологик кузатиш ва таҳлил
қилиш қобилияти ва бизнинг ҳолатларимизда бу техник соҳасидаги ўқитувчиси
учун зарур бўлган амалий кўникмалардир.