|
Qarshi davlat universiteti international scientific and practical conference on algorithms and current problems of programming
Pdf ko'rish
|
| bet | 462/551 | | Sana | 15.05.2024 | | Hajmi | 15,84 Mb. | | #234763 |
Bog'liq Asosiy oxirgi 17.05.2023 18.20Ключевые слова:
дополнительное образование, тренажеры, программа PhET
Colorado, использование площадки, лабораторная работа, модели.
Abstract.
Currently, the demand for software tools for performing laboratory and
practical work is increasing. This article highlights the further development of the
continuing education system and the use of virtual laboratories and practical work in
physics through PhET Colorado programs in the educational process. The article also
mentions the possibilities and advantages of Phet Colorado programs.
Key words:
Continuing education, simulators, PhET Colorado, site access, lab work,
models
Uzluksiz ta’lim jarayoni shaxsning har tomonlama qaror topishi uchun eng qulay davr
sanaladi. Mazkur davrda shaxs fan asoslari hamda kasb-hunar ma’lumotlarini o‘zlashtiradi,
yuksak ma’naviy-axloqiy sifatlarga ega shaxs va malakali kadr sifatida kamol topib boradi.
Unda muayyan dunyoqarash shakllanadi.
Bugungi kunda O‘zbekiston Respublikasida uzluksiz ta’lim quyidagi ta’lim turlarini o‘z
ichiga oladi:
-maktabgacha ta’lim; umumiy o‘rta, o‘rta maxsus ta’lim; professional ta’lim; oliy ta’lim;
oliy o‘quv yurtidan keyingi ta’lim; kadrlar malakasini oshirish va ularni qayta tayyorlash;
maktabdan tashqari ta’lim. Keyingi yillarda maktabgacha ta’lim muassasalarining yangi
tarmog‘i shakllanib bormoqda. Bu o‘rinda «Xonadon bog‘chasi» hamda «Bolalar bog‘chasi -
boshlang‘ich maktab» majmualarini misol qilib keltirish mumkin. Maktabgacha ta’lim
muassasalarida bolalarga tasviriy san’at, musiqa, til va kompyuter savodxonligini
o‘rgatuvchi guruhlar tashkil etilmoqda. Bu kabi harakatlar maktabgacha ta’lim yoshidagi
bolalarning «Kadrlar tayyorlash milliy dasturi» talablari asosida ma’naviy-axloqiy
tarbiyalashga xizmat qiladi.
Umumiy o‘rta ta’lim to‘qqiz yillik majburiy xarakterdagi umumiy hamda uch yillik
majburiy-ixtiyoriy xarakterdagi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limidan iborat. Umumiy o‘rta
ta’lim boshlang‘ich ta’limni ham qamrab oladi. Mazkur bosqichda o‘quvchilarning fanlar
asoslari bo‘yicha muntazam bilim olishlari, ularda bilim olish ehtiyojining yuzaga kelishi,
asosiy o‘quv-ilmiy va umummadaniy bilimlarning o‘zlashtirishlari, milliy va umumbashariy
qadriyatlarga asoslangan ma’naviy-axloqiy fazilatlar, mehnat, ijodiy fikrlash, atrof-muhitga
ongli munosabatda bo‘lish, shuningdek, kasb tanlash ko‘nikmalarining shakllanishi uchun
pedagogik shart-sharoit yaratiladi. Davlat tomonidan tasdiqlangan namunadagi attestat
o‘quvchilarning umumiy o‘rta va o‘rta maxsus, kasb-hunar ma’lumotiga egaliklarini
belgilaydi. O‘quvchilarni kasb-hunarga yo‘naltirish vazifasi maktab jamoasi va ota-onalar
hamkorligida o‘quvchilarni kasb-hunarga yo‘naltirish va psixologik-pedagogik tashhis
markazlari rahbarligida amalga oshiriladi.
Oliy ta’lim o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi negiziga asoslanib, ikki bosqich (bakalavriat
hamda magistratura)da tashkil etilib, mutaxassisliklar yo‘nalishlari bo‘yicha xalq
xo‘jaligining turli sohalariga oliy ma’lumotli mutaxassislarni tayyorlaydi. Oliy ta’lim
muassasalariga talabalar qabul qilish davlat grantlari negizida va pullik-shartnomaviy
asosda amalga oshiriladi. Bakalavriat — mutaxassisliklar yo‘nalishi bo‘yicha fundamental
va amaliy bilim beradigan, ta’lim olish muddati kamida to‘rt yil davom etadigan tayanch
oliy ta’lim. Bakalavr darajasiga ega bo‘lgan shaxs oliy ta’lim tizimi yo‘nalishidagi o‘zi
560
tanlagan soha bo‘yicha oliy ma’lumotli mutaxassis hisoblanadi va davlat klassifikatorida
belgilangan lavozimda ishlash huquqiga ega bo‘ladi.
Magistratura aniq mutaxassislik bo‘yicha fundamental va amaliy bilim beradigan,
bakalavriat negizida ta’lim muddati kamida ikki yil davom etadigan oliy ta’lim bo‘lib,
magistraturadagi tahsil yakuniy klassifikatsion davlat attestatsiyasiga muvofiq olib
boriladi. Magistr bakalavr darajasidagi mutaxassisdan farqli ma’lum ixtisoslik bo‘yicha
ta’lim olgan yuqori malakali mutaxassis hisoblanib, u ilm-fan sohasida, ishlab chiqarishning
mas’uliyatli lavozimlarida faoliyat ko‘rsatadi. U aspiranturaga kirish huquqiga ega.
Hozirgi kunda yuqorida sanab o‘tilgan uzluksiz ta’limning barcha sohalarida
simulyatorlardan foydalanish mumkin.Keyingi vaqtlarda hattoki meditsina sohasida ham
simulyatorlardan foydalanilmoqda. Chunki, simulyatorlardan foydalanish murakkab
jarayonlarni nisbatan tez va katta harakatsiz, inson hayoti va sog‘ligi uchun xavfsiz
sharoitda tadqiq etish va o‘rganish imkoniyatini beradi. Bu o‘z-o‘zidan nafaqat katta
miqdorda mablag‘lar tejalishiga, balki ularga umuman ehtiyoj ham tug‘dirmaydi.
Simulyatorlarning qariyb hech qanday moliyaviy mablag‘lar talab etmasligi ma’lum
tadqiqotlarni talabalar tomonidan yuzlab, kerak bo‘lsa minglab marotaba qayta-qayta
amalga oshirishga imkoniyat yaratadi. Ba’zi tadqiqotlarni amalga oshirish inson hayoti
uchun xavf tug‘diradi, masalan, yadro fizikasiga oid bo‘lgan hodisalarni o‘rganish. Bunday
tadqiqot katta miqdorda moliyaviy xarajat talab etibgina qolmasdan, tadqiqotni olib
boruvchilar uchun hayotiga xavf ham tug‘diradi.Shuningdek, 2001-yildagi Nobel
mukofotining laureati K. Viman tomonidan «Physics Education Technology» (PhET) sayti
yaratilgan. PhET saytida har xil mavzularga oid modellar mavjud bo‘lib, ular Java va
Macromedia flash dasturlarida yaratilgan.
1-rasm PhET dasturining umumiy ko‘rinishi.
PhET saytida taqdim etilayotgan modellar Open Sourse bo‘lib, xohlagan foydalanuvchi
bepul foydalanishi mumkin. PhET dagi modellar soni 100 dan ortiq bo‘lib ular fizika,
matematika, kimyo fanlariga oid namoyish tajribalarini o‘tkazish, virtual laboratoriya
ishlarini tashkillashtirish va modellashtirish imkoniyatiga ega. Bu PhET dasturi O‘zbekiston
davlat ta’lim standartlariga va o‘quv muassasalarida qo‘llanilayotgan adabiyotlariga mos
keladi.
PhET dasturini http://phet.colorado.edu saytidan ko‘chirib olishingiz mumkin.PhET
dasturidagi modellardan fizika, matematika, kimyo va biologiya fanlaridan dars
mashg‘ulotlarida namoyish tajribalari sifatida, virtual laboratoriya mashg‘ulotlarini
tashkillashtirishda keng foydalanish mumkin.
Dasturda keltirilgan modellarni faqat ingiliz tilida emas. Balki 50 dan ortiq tilga
tarjimalarini topish mumkin, xususan o‘zbek tilida 1 ta model tarjima qilingan. Agar siz
dasturda keltirilgan modellarni o‘zbek tiliga tarjima qilishni hoxlasangiz, xech qanday
qiyinchiliksiz bu niyatingizni amalga oshirishingiz mumkin. Buning uchun dasturning
rasmiy saytida “Translated Sims” bandi mavjud bo‘lib, u erga kirib maxsus qaydnomani
tuldirgan holda tegishli modelni tanlab o‘zbek tiliga tarjima qilishingiz mumkin.
561
PhET dasturinining afzalliklari ko‘p. Masalan fizika faniga nazar soladigan bo‘lsak, har
bir bo‘lim va boblari uchun modellar mavjud. Bu modellar laboratoriya mashg‘ulotlarini tez
bajarishimiz va yaxshi natija olishimiz uchun juda qulay. Elektostatika bo‘limining
zanjirning bir qismi uchun Om qonuni mavzusiga qaraylik.
2-rasm
Bu yerda I tok kuchi, U kuchlanish va R qarshilik boshlang‘ich holatda deb, kuchlanishni
o‘zgartiradigan bo‘lsak
Tok kuchining qiymati esa I=12 mA ga o‘zgardi. R qarshilikni o‘zgartirganimizda esa
Tok kuchi I=6.4mA natijaga ega bo‘lamiz.
|
|
Bosh sahifa
Aloqalar
Bosh sahifa
Qarshi davlat universiteti international scientific and practical conference on algorithms and current problems of programming
|
