Qarshi davlat universiteti international scientific and practical conference on algorithms and current problems of programming

677 
Abstract.
Computers can be used to solve a variety of problems. To exchange 
information, you need to use magnetic and compact discs or connect to a public network 
with other computers. A set of devices that enable computers to exchange information is 
called a computer network. The main capabilities of the network depend on the computers 
and information devices connected to the network. 
Key words:
Computer, network, information, files, directories, printer, documents, 
cables 
Axborotni uzatish — bu jismoniy jarayon boʻlib, uning yordamida belgilar (axborot 
berishi mumkin boʻlgan maʼlumotlar) makonda koʻchiriladi yoki sub’ektlarning belgilarga 
jismoniy kirishi amalga oshiriladi. 
Axborotni uzatish — bu oldindan tashkil etilgan texnikhodisa boʻlib, uning natijasi bir 
joyda (axborot manbai deb ataladigan) yoki boshqa joyda (axborot qabul qiluvchi) mavjud 
boʻlgan axborotlarlarni takrorlashdir. Ushbu hodisa belgilangan natijani olish uchun taxmin 
qilinadigan vaqt oraligʻini nazarda tutadi; bu yerda „axborot“ texnik jihatdan, mavhum yoki 
jismoniy ob’ektlarning simvollari, raqamlari, parametrlarining mazmunli toʻplami sifatida 
tushuniladi, ularning yetarli darajadagi „hajmisiz“ boshqarish, omon qolish, koʻngil ochish, 
moliyaviy operatsiyalarni amalga oshirish, har qanday boshqa harakatlar, shu jumladan 
jinoiy va boshqa vazifalarni hal qilishi mumkin emas. 
1-rasm.Axborot uzatish turlari 2-rasm.Axborotni saqlash usullari 
Axborot uzatishni amalga oshirish uchun, bir tomondan, „manba“ va „qabul qiluvchi“ 
oʻrtasida makon va vaqt ichida harakat qilish qobiliyatiga ega boʻlgan „xotira qurilmasi“ 
yoki „tashuvchi“ boʻlishi kerak. Boshqa tomondan, maʼlumotni „tashuvchi“ga koʻchirish va 
undan koʻchirib olish qoidalari va usullari „manba“ va „qabul qiluvchi“ ga oldindan maʼlum 
boʻlishi kerak. Uchinchi tomondan, „tashuvchi“ belgilangan manzilga yetib borgunga qadar 
(„qabul qiluvchi“ undan maʼlumotni koʻchirib olishni tugatgunga qadar) mavjud boʻlib 
turishi kerak. 
3-rasm.To‘lqinni tutib olish 4-rasm.Ommaviy tarmoq 
Texnologiya rivojlanishining hozirgi bosqichida „tashuvchilar“ sifatida jismoniy 
tabiatning ham moddiy-ob’ekti, ham toʻlqinli — maydonli ob’ektlari qoʻllaniladi. Muayyan 

678 
sharoitlarda uzatiladigan „axborot ob’ektlari“ ning oʻzi (virtual tashuvchilar) ham tashuvchi 
boʻlishi mumkin. 
Kundalik amaliyotda maʼlumotni uzatish tavsiflangan sxema boʻyicha ham, „qoʻlda“ ham, 
turli xil mashinalar yordamida, koʻplab texnik ilovalar bilan amalga oshiriladi. Og‘zaki 
vositalarga nutqlar, yig‘ilishlar, taqdimotlar, ma'ruzalar kiradi. 
5-rasm.Axborot tushunchasi 
Ushbu usuldan foydalanganda siz raqibingizning tezkor reaktsiyasiga ishonishingiz 
mumkin. Suhbat davomida qo‘shimcha noverbal vositalardan foydalanish nutqning ta'sirini 
kuchaytirishi mumkin. Bu vositalarga yuz ifodalari, imo-ishoralar kiradi. Biroq, shu bilan 
birga, og‘zaki ma'lumot uzoq muddatli ta'sirga ega emas. Yozma ommaviy axborot 
vositalari - maqolalar, hisobotlar, xatlar, eslatmalar, bosma nashrlar va boshqalar. Va siz 
jamoatchilikning tezkor reaktsiyasiga tayanishingiz shart emas. Biroq, afzallik shundaki, 
olingan ma'lumot qayta o‘qilishi mumkin, shu bilan ma'lumot o‘zlashtiriladi. 
6-rasm.Kompyuter tarmog‘i
7-rasm.Tarmoq qurulmalari 
Internet-telefoniya (IP telefoniya) - bu ovozli signallarni uzatish uchun Internetda 
qo‘llaniladigan texnologiya. Internet-telefoniya telefon so‘rovlarining ikkita asosiy turi 
mavjud:
1.Kompyuterdan kompyuterga 
2.Kompyuterdan telefonga 
8-rasm. IP telefoniya ulangan vositalar 

Download 15,84 Mb.