|
Qarshi davlat unversiteti tibbiyot fakulteti tibbiy kimyo oraliq savollariga javoblar qarshi -2023
|
| bet | 14/22 | | Sana | 13.05.2024 | | Hajmi | 350,34 Kb. | | #229858 |
Bog'liq Tibbiy kimyo javoblari44.Absorbsiyaga misol.
Fazalar chegarasida moddalar konsentratsiyasining ichkari hajmidagiga
nisbatan o‘zgarishiga adsorbsiya deyiladi. Birinchi marta ko‘mirda gazlarni adsorbsiyalash qobiliyati borligini 1777 yilda D. Fontana topgandir. Keyinchalik ko‘mirni bu xossasidan eritmalarni tozalashda T.E.Lovits foydalandi.
Boshqa moddalarni o‘ziga yutish (adsorbsiyalash) qobiliyatiga ega bo‘lgan moddalar adsorbentlar deyiladi. Yutilgan ya’ni adsorbsiyalangan
modda adsorbtiv deb yuritiladi. Agarda sirtda boshlangan yutilish adsorbent ichiga tomon davom etsa bunday jarayonga absorbsiya deyiladi. Gazlarning suyuqliklarda erishi absorbsiyaga misol bo‘ladi. Bundan shuni hulosa qilishimiz
mumkinki, adsorbsiya - sirt, absorbsiya esa hajm hodisasidir. Agarda yutilish natijasida kimyoviy reaksiya sodir bo‘lsa bunday jarayonga xemosorbsiya deyiladi. Xemosorbsiya sirtda ham, hajm bo‘ylab ham borishi mumkin.
Xemosorbsiyaga misol qilib CO2 ni CaO ga yutilishini keltirishimiz mumkin:
CaO + CO2 = ↓CaCO3
Xemosorbsiyada yangidan hosil bo‘ladigan molekulalar adsorbent moddaning ichiga diffuziyalanadigan bo‘lsa, sorbsion muvozanat birmuncha sekin sodir bo‘ladi, chunki u diffuziya tezligiga bog‘liqdir.
45.Difill moddalar.
Bir vaqtning o‘zida ham qutbli ham qutbsiz guruxlar tutgan moddalarga difil
moddalar deyiladi. Difil moddalarga misol qilib amil spirtini keltirishimiz mumkin
46.Dyuklo Traube qoidasi.
Dyuklo-Traube qoidasiga binoan uglevodorod radikalini bitta metilen guruxiga ortishi moddaning sirt tarangligini kamaytirish qobiliyatini 3-3,5 marotaba orttiradi. Masalan: moy kislota CH3(CH2)2 –COOH valerian kislotaga CH2- (CH2)3 - COOH nisbatan 1 ta metilen guruxga kamligi bilan farqlanadi.
Ana shu ikkala kislotani sirt faolligini solishtiradigan bo‘lsak valerian kislotasiniki moy kislotaga nisbatan 3,2 marta ortiqdir. Sirt aktiv moddalar fazalar orasidagi sirt taranglikni kamaytirganligi sababli tirik organizmlarda
boradigan fiziologik jarayonlarda katta ahmiyatga ega. Biologik suyuqliklar
suvga nisbatan ancha kam sirt taranglikga ega . Shuning uchun ham sirt faol moddalar (CFM) (yog‘ kislotalar) hujayra membranalari devorida yig‘ilishi natijasida ularning va boshqa moddalarning shu membranalardan o‘tishi
osonlashadi.
|
| |
