Nazorat savollari
1. Apparaturalarni va jihozlarni joylashtirishdan asosiy maqsad-texnologik
maqsadga muvofiqlik va ixchamlilik hisoblanadimi?
2. Neftli fraksiyalarni va gazlarni to‗g‗ridan-to‗g‗ri tovarga kimyoviy
mahsulotlarga qayta ishlashning imkoniyati mavjudmi?
3. Olefinlarni olishning asosiy sanoat usuli gazsimon va suyuq neftli
xomashyolarni piroliz qilish hisoblanadimi?
4. Atsetilen sintetik tolalarni va plastmassalarni ishlab chiqarish uchun birlamchi
material nimadan olinadi?
5. Polimerlarni asosiy sintez usuli polimerlash va polukondensatsiyalash
hisoblanishini asoslab bering?
6. SFMlardan sintetik yuvuvchi moddalar, kosmetik preparatlar, los‘onlar, tish
pastasi, tualet sovuni, terilarga ishlov berishda, yunglarni bo‗yashda, non-
pecheniyalarda, yong‗inga qarshi ko‗piklarni olishda, konditer mahsulotlarini
tayyorlashda qo‗llaniladigan ketm-ketlikni izohlab bering?
7. Sintetik tolani olish ishlab chiqarish necha yildan Germaniyada boshlangan?
8. AQShda – necha yildan poliamidli tola – kapron ishlab chiqarish boshlangan?
630
Glossariy
Alangalanish harorati – standart sharoitdagi neft mahsulotlariga olov
yaqinlashtirilganida ularni yonish harorati. Yonish ma‘lum muddatgacha davom
etadi. A.T. Brenken asbobida aniqlanadi.
Asfalt asosli neft – eskirgan tasniflardagi termin bо‗lib, barcha neftlar
quyidagilarga bо‗linadi: 1) A.a neftlar; 2) parafin asosli neftlar; 3) aralashma
asosli neftlar. Asfalt asosli neftlarga tarkibida parafin kam bо‗lgan, og‗ir smolali
neftlarni, asosan naftenli – aromatik (xushbuy) neftlarni kiritish mumkin.
Bosim gradiyenti - suyuqlikning harakat yо‗li uzunligi birligiga (m, km)
nisbatan bosimning pasayishi.
Bosim depressiyasi – a) konni ishlab chiqarishda dinamik qatlam bosimini
uning boshlang‗ich bosimi (neft uyumini ishlatishdan oldin о‗lchangan qatlam
bosimi) ga nisbatan pasayishi; b) ishlatilayotgan quduqlar uchun – dinamik
qatlam bosimi bilan quduq tubidagi bosim orasidagi farq.
Vodorod sulfid (H
2
S) (serovodorod) – suvda yaxshi eriydigan, hidli,
rangsiz yonuvchi gaz. 1l vodorod sulfidning O
0
C va 0,1 MPa bosimdagi
og‗irligi 1,538 g-ga teng. Yonish issiqligi 2,MJ/m
3
. Juda zaharli. Havoda V.s
0,1% dan oshsa odamni zaharlaydi. Qaynash harorati 60
0
C. Havoda mu‘tadil
miqdori 0,01 mg/l. V.s 4,3 - 45,5% gacha yig‗ilishi portlashi mumkin.
Vodorod sulfidli suvlar – tarkibida erigan vodorod sulfid miqdori 10
mg/l dan kо‗p bо‗lgan suvlar. Sulfidli suvlar chо‗kindi jinslarda kо‗p tarqalgan.
Neft, suyuq va qattiq bitumlar, shuningdek karbonat angidrid gazlari bilan uzviy
bog‗liq.
Gaz bosim – gaz molekulalarining issiqlik ta‘sirida kengayishidan hosil
bо‗lgan bosim. Odatda kgs/sm
2
yoki atm (1 atm =1,03 kgs/sm
2
) da ifodalanadi.
Gaz kondensati omili (kondensatli) – kondensat hajmi yoki og‗irligini
qatlamdagi gazning mu‘tadil sharoitga keltirilgan hajmiga nisbati, ya‘ni qatlam
gazining gaz omili kо‗rsatkichiga teskari bо‗lgan miqdori.
Gaz kondensati uyumi – yuqori bosimli (P
pk
>10 MPa) gaz uyumi. Gaz
fazasi tarkibida C
1
, C
2
, C
3
–uglerodlari (metan, etan, propan) bilan birga erigan
631
C
4
–uglevodorodlar (butan) hamda ligroin va kerosin tarkibiga kiruvchi
uglevodorodlar uchraydi.
|
