Kuzgi sideratlardan so‘ng ekilgan kartoshka navlarining biometrik ko‘rsatkichlari

 INNOVATSION TEXNOLOGIYALAR Maxsus son, 2023-yil, dekabr 
ISSN 2181-4732 
110 
O‘rganilgan kartoshka o‘rtatezpishar Sante va Bardoshli-3 navlarida hosildorlik kuzgi 
muddatda siderat uchun gorox (ko‘k no‘xat) qo‘llanilganda eng yuqori bo‘ldi va nazorat (kuzgi 
shudgor)ga nisbatan gektaridan navlar bo‘yicha 32,3-35,5 yoki 7,6-8,8 tonnaga yuqori qo‘shimcha 
hosil olishni ta’minladi. 
5-jadval 
Kuzgi siderat ekinlar biomassasi qo‘llanilganda kartoshka navlarining hosildorligi 
№ 
Siderat ekinlar nomi 
Yillar bo‘yicha 
hosildorlik, t/ga 
O‘rtacha
hosildorlik, 
t/ga 
Nazoratga 
nisbatan 
2020 
2021 
2022 
т/га 
% 
Sante navi 
1 
Nazorat (kuzgi shudgor) 
23,4 
22,5 
24,6 
23,5 
- 
100 
2 
Raps
27,7 
27,3 
29,3 
28,1 
4,6 
119,6 
3 
Moyli turp 
26,9 
26,4 
27,4 
26,9 
3,4 
114,5 
4 
Gorox (ko‘k no‘xat) 
32,7 
31,2 
33,0 
32,3 
8,8 
137,4 
5 
Ko‘k xantal 
30,9 
29,9 
31,3 
30,7 
7,2 
130,6 
6 
Gorox+Moyli turp
32,2 
30,7 
32,5 
31,8 
8,3 
135,3 
(%)

x
S
 
3,80 
4,19 
4,49 
EKF0,5= (t/ga) 1,39 
1,60 
1,20 
Bardoshli-3 navi 
1 
Nazorat (kuzgi shudgor) 
30,0 
25,3 
28,6 
27,9 
- 
100,0 
2 
Raps
31,5 
31,9 
32,8 
32,0 
4,1 
114,7 
3 
Moyli turp 
30,8 
31,5 
32,3 
31,5 
3,6 
112,9 
4 
Gorox (ko‘k no‘xat) 
34,4 
35,5 
36,6 
35,5 
7,6 
127,2 
5 
Ko‘k xantal 
32,3 
33,8 
34,7 
33,6 
5,7 
120,4 
6 
Gorox+Moyli turp
32,5 
34,9 
35,3 
34,2 
6,3 
122,6 
(%)

x
S
 
2,69 
3,47 
4,35 
EKF0,5= (t/ga) 0,83 
1,08 
1,40 
Kuzgi muddatda siderat uchun gorox+moyli turp aralash va ko‘k xantal sof holda ekilib, 
biomasasi siderat qilib qo‘llanilganda kartoshka navlari bo‘yicha hosildorlik gektaridan
30,7-34,2 tonnani tashkil etdi va nazorat (kuzgi shudgor)ga nisbatan gektaridan 6,3-8,3 tonnaga ko‘p 
qo‘shimcha hosil olindi (5-jadval). 
Xulosalar 
 
1. Qashqadaryo viloyatining qadimdan sug‘oriladigan tipik bo‘z tuproqlar sharoitida kuzgi 
muddatlarda siderat ekin qilib raps, moyli turp, gorox va gorox+ko‘k xantal, gorox+moyli turp aralash 
holda ekib o‘rganilganda, biomassa hosildorligi gektaridan: kuzda 26,4-34,6 tonnani tonnani tashkil 
etdi. Eng yuqori biomassa hosildorligi siderat uchun moyli turp sof, gorox+xantal va gorox+moyli 
turp aralash holda ekilganda olindi.
2. Kuzgi va yozgi sideratlar qo‘llanilgandan so‘ng sinalgan kartoshka barcha navlari urug‘lik 
tuganaklarining dala unuvchanligi, unib chiqish jadalligi, o‘sishi va rivojlanishi yuqori bo‘lib, ayniqsa 
gorox, gorox+ko‘k xantal va gorox+moyli turp aralash holda qo‘llanilganda kartoshka o‘rtatezpishar 
Sante va Bardoshli-3 navlari urug‘lik tuganaklarining dala unuvchanligi 2,7-3,5 foizga oshishi,
3-5 kun oldin unib chiqishi hamda o‘suv davrining 3-10 kungacha uzayishi isbotlandi. 
3. Siderat ekinlar qo‘llanilganda kartoshka tezpishar navlariga nisbatan o‘rtatezpishar 
navlarining o‘sishi, rivojlanishi jadal bo‘lib, balandbo‘yli (66,4-80,7 yoki 6,8-15,3 sm bo‘ychanligi), 
serpoyali (4,1-5,4 yoki 1,0-1,6 donaga ko‘p), keng barg sathili (66,3-71,5 yoki 17,0-21,3 ming m2
ko‘p), baquvvat palak (404,4-495,3 gramm) va ildiz tizimini shakllantirdi. Natijada mahsuldorlik 
ko‘rsatkichlari ham mazkur navlar bo‘yicha bir tupda tuganak hosili 617,5-887,5 grammni, 

 INNOVATSION TEXNOLOGIYALAR Maxsus son, 2023-yil, dekabr 
ISSN 2181-4732 
111 
tuganaklar soni 6,7-11,2 donani, bitta tuganak o‘rtacha vazni 76,2-90,2 grammni tashkil etgani 
ma’lum bo‘ldi.
4. Kuzgi muddatda siderat uchun gorox+moyli turp aralash va ko‘k xantal sof holda ekilib, 
biomasasi siderat qilib qo‘llanilganda kartoshka navlari bo‘yicha hosildorlik gektaridan
30,7-34,2 tonnani tashkil etdi va nazorat (kuzgi shudgor)ga nisbatan gektaridan 6,3-8,3 tonnaga ko‘p 
qo‘shimcha hosil olishni ta’minladi. 

Download 26 Mb.