M 2 - M 1 agregati + aholining banklardagi muddatli omonatlari. M 3

Download 4,02 Mb. Pdf ko'rish
bet	58/147
Sana	24.01.2024
Hajmi	4,02 Mb.
	#144566

1 ... 54 55 56 57 58 59 60 61 ... 147

Bog'liq
Учк.stt. Toplam Pul va banklar 2023 2

Monetizatsiya

M 2 - M 1 agregati + aholining banklardagi muddatli omonatlari.
M 3 - M 2 agregati + davlat zayomlarining sertifikatlari va
obligatsiYalari.
M 4 - M 3 agregati + xorijiy valyutadagi depozitlar.
Shuni hisobga olish kerakki, bunday agregatlarning belgilanishi turli
mamlakatlarda turlicha amalga oshiriladi. Ushbu agregatlar o’z holicha
mamlakat to’lov oboroti sohasida yuz beradigan jarayonlar, jamg’armalar
hajmlari, shuningdek, ushbu jamg’armani amalga oshirishda qo’llanilgan
vositalarning sonli ifodasi vositalari hisoblanadi. Ular iqtisodiyotning joriy
holatini belgilashga imkon beradi va keyingi vaziyatni prognoz qilishda
ko’maklashadi.
Pul massasi agregatlari, iqtisodiyot Monetizatsiyasi koeffitsientini hisobga olish
yordamidagi hisob-kitob eng namunali hisob-kitobdir. Monetizatsiya
koeffitsienti iqtisodiyotning pullar bilan ta’minlanishi darajasi yoki tovar
aylanishining to’lov vositalari bilan ta’minlanishi darajasini aks ettiradi. Bunday
koeffitsient M2 pul agregati summasi va ushbu iqtisodiyotda mavjud bo’lgan
xorijiy valyutadagi depozitlarning YAMI hajmiga o’zaro nisbati sifatida
hisoblab chiqiladi. Ushbu koeffitsientni hisob-kitob qilishda suratga birdaniga
M2 agregatini va xorijiy valyutadagi depozitlarni o’z ichiga oladigan M4 pul
agregatini qo’yish qulayroq bo’ladi. Ushbu koeffitsient mohiyat idealda birga
teng bo’ladi. Shunga qaramasdan, 0,7 yoki 0,8 darajasidagi natijalar yo’l
qo’yilishi mumkin mohiyatlar deb hisoblanadi.
Naqd pullar tijorat banklaridan chiqib yana tijorat banklariga qaytadi va
doimiy aylanishda bo’ladi. Naqd pullarning tijorat bankidan chiqib yana tijorat
bankiga qaytib kelish harakati ularning doiraviy aylanmasi deyiladi. Tijorat
banklari faqat muomaladan vaqtincha ortiqcha bo’lgan va muomalaga yaroqsiz
naqd pullarni Markaziy bank muassasalariga topshirishadi. Naqd pullarning
Markaziy bankdan tijorat banklariga chiqishi muomalaga pul chiqarish, ya’ni
Markaziy bankning emissiya operatsiyasi, tijorat banklaridan Markaziy ba nkka
qaytib kelish harakati muomaladan pul olish operatsiyasi deyiladi. Naqd pullar
aylanishini mamlakatimiz misolida quyidagicha ifodalash mumkin:
10.
Markaziy bank buyurtmasiga ko’ra, pul fabrikasida ishlab
chiqarilgan naqd pullarni Markaziy bank va uning muassasalariga mahsus
inkassatorlar apparati orqali yetkazib berish.
11. Markaziy bank tijorat banklari buyurtmalariga va pul - kredit siyosati
ko’rsatgichlariga asosan tijorat banklariga inkassatorlar orqali naqd pullar
yetkazib berish. Markaziy bank hisob - kitob markazlari kassasidan faqat o’z
mijozlariga qonunchilikda belgilangan to’lovlar uchunnaqd pullar berish.
12. Tijorat banklari va ularning filiallari tomonidan o’zlari xizmat
ko’rsatayotgan korxona va tashkilotlarga qonunchilikda belgilangan to’lovlarni
amalga oshirish uchun naqd pullar berish.

73
13.
Korxona va tashkilotlar tomonidan ishchi va xizmatchilarga mehnat
haqi, stipendiya, pensiya va boshqa ijtimoiy nafaqalar berish, shuningdek
qonunchilikda ko’zda tutilgan boshqa to’lovlarni amalga oshirish.
14. Aholi tomonidan korxona va tashkilotlardan naqd pullarga tovarlar va
qimmatli qog’ozlar, lotyereya biletlari harid qilish, ko’rsatilgan turli madaniy va
maishiy xizmatlar, transport, sug’urta, kommunal to’lovlari, jarima va ustamalar
hamda boshqa majburiy to’lovlarni amalga oshirish.
15.Korxona va tashkilotlar tomonidan naqd pul tushumlarini tijorat bank
kassalariga topshirish (inkassatsiya qilish).
16.Jismoniy shahslar tomonidan tijorat banklaridan naqd pulda kreditlar,
omonatlardagi pul qo’yilmalari, dividend va naqd puldagi boshqa daromadlarini
olish.
.

Download 4,02 Mb.

1 ... 54 55 56 57 58 59 60 61 ... 147

Download 4,02 Mb.

Pdf ko'rish