Qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirishni tashkil etish bosh ilmiy-metodik markazi

122 
 
 
 
Mezonlar mohiyati:
1. Bir turga kiruvchi individlarning tashqi va ichki tomonidan 
o'xshashligini ifodalaydi. 
2. Har xil turga kiruvchi organizmlar o'zining kimyoviy tarkibi, oqsil, 
uglevod, peptidlar, nuklein kislotalar va boshqa organik moddalari bilan farq 
qiladi. 
3. Mazkur mezon ostida har bir turga kiruvchi organizmlarning konkret 
muhit sharoitida yashashi, unga moslashganligini tushunish lozim. 
4. Bir turga kiruvchi individlarda hayotiy jarayonlar, ayniqsa ko'payishning 
o'xshashligi bo'ladi. 
5. Tur tarqalgan hudud katta yoki kichik, har joyda yoki yoppasiga bo'lishi 
mumkin. 
6. Bu mezonda har bir turga xos xromosomalar soni, tuzilishi, maxsus 
bo'yoqlar bilan bo'yalishi tushuniladi. 
Misollar:
1. Drozofilada 2 ta, bezgak chivinida va qora kalamushda ham 2 ta 
qiyofadosh turlar ma'lum. 
2. Ayrim turlar, masalan, kanareykalar, terak va tollar, lovushqonlar o'zaro 
chatishishi va nasl berishi mumkin. 
Tur 
mezonlari 
Geografik 
mezon 
Biokimyovi
y mezon 
Morfologik 
mezon 
Fiziologik 
mezon 
Ekologik 
mezon 
Genetik 
mezon 
?
?
?
?
?
?

123 
3. Har bir tur uchun DNK molekulalari va hujayradagi oqsillarning sifati va 
miqdori bilan farq qiladi. 4. Ba'zan ikki uch turning areali o'xshash bo'lishi yoki 
ba'zi turlarning ishg'ol qilgan areah nihoyatda keng maydonni yegallashi mumkin 
5. Dalalar, o'tloqzorlarda zaharli ayiqtovon, sernam yerlarda sudraluvchi 
ayiqtovon, daryo, ko'lmak chetlarida, botqoqliklarda achishtiradigan ayiqtovon 
turlari uchraydi. 
6. Qora kalamushning ikkita qiyofadosh turining birida 38 ta, ikkinchisida 
42 ta xromosoma bor. 
7. Karam va turpda 18 tadan xromosoma bor. 
8. Katta chittak va lazarevka chittagi.
9. Dehqon chumchuq va bog‘ dehqon chumchuq.
10. Ko‘p bargli lyupin va sariq lyupin.
11. Yevropa va Sibir qoraqarag‘ayi.
12. Qora kalamushlarning har xil sondagi xromosomaga yega turlari bor. 

Download 26,13 Mb.