– jadval .Uchastkalarda yetakchi mashinalari va ishlarni bajarish usuli

Mashina majmualariga xizmat ko‘rsatadigan kompleks brigadalar ishchilari ularning mutaxassisligi, razryadi adabiy manbalar bo‘yicha bir yoki ikki smenadagi ishchilar soni ko‘rsatilgan holda belgilanadi.

1. 
   2-4 Uchastkalarda: Cho‘michini hajmi q=1.0 m³EO-511A ekskavatorlar
   

2.2.7 PK 100+00 dan PK 130+29 gacha to‘g’ri kurakli ekskavator ishlashining texnalogiyasi.

To‘g’ri kurakli ekskavatorlardan gruntga o‘yma va karyerlarda ishlov berishda ham foydalanadilar. Bunda ishlov berilayotgan devordagi transheya-“cho‘ntak” eni etarlicha katta bo‘lishi mumkin, ammo strelasi eng quyi darajaga tushirilgan ekskavatorning burilishiga ishlanayotgan devor chekkasi va mashinaning yurish qismlari halaqit beradi. Natijada gruntga ishlov berishda teskari kurakning maksimal kavlash chuqurligi nisbatan tor transheyalarni qazishga nisbatan kichikroq bo‘ladi. To‘g’ri kurak bu holda bir to‘xtash joyidan ikkinchisiga zaboydagi harakatlanishga nisbatan ko‘ndalang yo‘nalishda xuddi draglayn ko‘ndalang qaziganida siljigani kabi siljib boradi. Tuproq ekskavator bilan bir darajada ishlayotgan va orqa tarafdan keladigan (bunda katta burilish burchaklariga ega bo‘lish talab etiladi) transportga, yoki kotlovan tubi bo‘ylab harakatlanayotgan avtomobillarga ortiladi. Tuproq to‘kish paytida kovsh o‘z tutqichi bilan birga burilgani sababli, tuproq ortish radiusi va balandligi o‘zgarib, shuning uchun texnologik tavsiflar qatorriga boshlang’ich va yakuniy radiuslar qiymati va tuproq ortish balandligi kiritiladi.

Kichik va o‘rtacha gidravlik ekskavatorlar uchun to‘g’ri kurak – eng keng tarqalgan va uneversal uskuna turidir. Ko‘pincha uch qismdan iborat strela-tuqichning biriktirish mexanizmi cheklovsiz pasport chuqurliklariga, katta kesish kuchini qo‘llagan holda, kovshning to‘lishini, devorini mashinaning bevosita tayanch bazasiga yaqinlashtira olinadigan zaboyning tik traektoriyasini ta’minlash imkoniyatini beradi (2.5-rasm,b). ba’zi to‘g’ri kuraklar tutqichni silindrlar bilan birga rejada strelaga nisbatan o‘ng yoki chap tarafga ma’lum burchakka burish imkonini beradi. Qazish o‘qi o‘zgartirilgan bunday ekskavatorlar o‘ta tor va noqulay sharoitda: bino devorlari, poydevorlar tagida transheya qazish imkonini beradi .

Ana shu fazilatlar gidravlik teskari kuraklarning keng tarqalishiga sabab bo‘ldi. Ularni nafaqat turli-tuman kotlovan va transheyalar qazish, balki otkoslar va maydonlarni tozalash, draglaynlar va to‘g’ri kuraklar o‘tganidan so‘ng o‘yiqlarga ishlov berish, shuningdek to‘liq profilli nisbatan sayoz odatda 5-6m gacha o‘yiqlarni qazishda qo‘llaydilar.

So‘nggi holatda gidravlik teskari kurak yon zaboyda tuproq to‘kish uchun kichikroq burilish burchaklariga ega bo‘lgan holda ko‘ndalang qazishni amalga oshiradi. Shuning uchun to‘g’ri kurak ishchi tsikli teskari kurakka nisbatan biroz katta bo‘lsa ham, biroq burilishga ketadigan vaqt sarfi qisqarishi oqibatida u qazish fronti bo‘ylab tez-tez harakatlanishiga qaramay, bir muncha samarali bo‘lishi mumkin. Transport ishlashi uchun ham qator qulayliklar yuzaga kelib, o‘zi to‘kkich avtomobillar ekskavator oldiga zaboyning g’ovaklashib qolgan tubidan emas, balki etarlicha zich tabiiy er yuzasidan keladi.

2.2.8 Ekskavator- yordamida va karerlarda gruntlarga ishlov berish. Bir cho‘michli ekskavatorning ish unumdorligini aniqlash
Draglaynlar uchun qazuv joyi (zaboy) va qazuv o‘tishini (proxodka) loyihalash

Draglayn jihoziga ega bo‘lgan ekskavatorlarni, yoki odatga ko‘ra draglayn deb nomlanuvchi dastgohlarni temir yo‘l qurilishida draglayn tubi yoki cheti tashqarisi bo‘ylab harakatlanganida gruntni kavalerlarga olib tashlab yoki

transportga yuklab, gruntini ko‘tarmaga to‘kib, turli kotlovanlarni, rezervlarni kavlash uchun, shuningdek tubni chuqurlashtiruv ishlari va suv ostidan qum yoki shag’al kavlab olish uchun ishlatiladi.

Draglaynlarni bunchalik keng qo‘llanish sohasiga ega ekanligi ular kavlashni yuqoridan turib bajara turib, kichik-kichik kavlanmalarni ham kavlash imkoniyati bilan birga, zarurati bo‘lganida 10...12 m  chuqurlikkacha etib boruvchi etarlicha yirik kavlash h_kn chuqurligini ta’minlay olishqobiliyatiga ham ega.

Draglaynlar to‘ppa-to‘g’ri kurakli ekskavatorlardan farqli-o‘laroq, sezilarli darajada katta kavlash va to‘kish radiuslariga, bo‘shatilish balandliklariga ega.

Shu vaqtning o‘zida draglaynlar kavlanmaning o‘ziga hos bo‘lgan shakliga ega bo‘lib, ularning old devorlari nisbatan nishabdir (qiyalik burchagi 45° tartibida),ya’ni ishchi sohada to‘ppa-to‘g’ri kuraklarga nisbatan kamroq hajmdagi gruntni kavlab olishadi, hamda ishning pastroq aniqligiga ega.